Een beetje surrealistisch was het wel…

Frida Kahlo – Diego on my mind. Self portrait as Tehuana. 1943

Een paar weken geleden nodigde Emilie me uit voor een bezoekje aan het Cobra Museum. We reden erheen met het museumkrantje in de hand, dat de tentoonstelling Frida Kahlo & Diego Rivera en de Moderne Meesters van Mexico aankondigde.
Pas toen we binnen verbaasde blikken kregen, lazen we de kleine lettertjes onderaan: 21 May 2021 – 19 Sep 2021. Shit! Wel een beetje voorbarig van die organisatoren dus…

In NRC Handelsblad van 16 mei 2020 stond een interview met directeur Harry Tupan van het Drents Museum in Assen – dat zeer vooruitstrevend is in zijn programmering – die tien jaar bezig geweest is om daar een tentoonstelling van Frida Kahlo te krijgen. Maar door de corona is de tentoonstelling nu een jaar uitgesteld en is het het Cobra museum – dat uit een andere collectie put – hem voor…

Nadat we de kater weggeslikt hadden, moesten wij het doen met wat de pot schaf: de reizende tentoonstelling This is Surrealism! The Boijmans Masterpieces, veertig topstukken uit Boijmans’ surrealismecollectie, die in Rotterdam voorlopig niet te zien zullen zijn – vanwege die surrealistische verbouwing daar…

En ja, boven gekomen hingen ze daar, ‘in het echt’, al die bekende werken van Salvator Dali, Max Ernst en Paul Delvaux… En deze beroemde RenĂ© Magritte:

René Magritte – La reproduction interdite. 1937

In een toelichting op de tentoonstelling wordt het surrealisme verklaard als een reactie op de gruwelen van de 1e Wereldoorlog – die de surrealisten zagen als het fiasco van de menselijke rede Ă©n een totale veronachtzaming van onze onbewuste drijfveren. Geheel in de lijn van Freud dus.
Op de expositie kom je te weten wat voor trucjes de surrealisten gebruikten om het onbewuste te laten ‘spreken’: automatisch schrijven, in Ă©Ă©n beweging tekenen en zelfs tekenen met z’n drieĂ«n – door het vlak in drieĂ«n te verdelen. Wel een beetje naĂŻef allemaal, zou je zeggen…

Vervolgens lees je dat de kunstenaars van Cobra zich op vergelijkbare wijze probeerden te heroriĂ«nteren na de schok van de 2e Wereldoorlog – voor hen bestaat er geen ‘waardevrije kunst’, zo die al ooit bestaan heeft.
Ook al is dat allemaal heel begrijpelijk, toch vraag je je af of er met al die progamma’s nog wel ruimte voor ontroering en schoonheid is…

Hoewel ik altijd behoorlijk gecharmeerd was van al die ‘droombeelden’ die de surrealisten ons voorschotelen – bleek de magie intussen wat sleets geworden te zijn … hoe ik ook keek, ik zag niet meer dan een tijdsbeeld, nogal opzettelijk in z’n boodschap, een beetje hol eigenlijk, soms zelfs een beetje ‘lelijk’…
Ook al verwijzen de surrealisten naar een sub-reeĂ«le werkelijkheid, de elementen waaruit de voorstellingen zijn opgebouwd, zijn heel ‘realistisch’ weergegeven. Mij leveren ze nu eenzelfde gevoel op als het werk van de ‘Realisten’ hier – je zou haast zeggen: een beetje ‘plat’…

Wat een contrast met dit werk van Lisa Kahlo – waar de ontroering en de schoonheid en de magie vanaf spat… Misschien ook wel omdat het zo persoonlijk is.
Het maakt je des te nieuwsgieriger naar de komende tentoonstellingen over haar werk … 21 mei 2021 dus…

Gelijk door naar deze prachtige concertopname van Anoushka Shankar:

Als toegift een kersverse opname van Yo-Yo-Ma, Stuart Duncan, Edgar Meyer en Chris Thile – zie en hoor hoe de meester het samenspel draagt…