Terwijl het vuur regent in de wereld om ons heen: de Amsterdamse drama’s â in de burgermeesterswoning, die laffe maffia aanslag â de Saoedische olievelden die in brand staan, branden in de Amazone en op Borneo…, zitten Klaaske en ik hier op ons vakantiepark, diep verscholen in het konijnenhol van huisje 20 â de langorige buren dartelen on ons heen, verder zie je niemand.
Ja, wij zagen hier verleden week boven het Zuidlaardermeer ook een âvuurregenâ, maar die was meer kosmisch van aard… Ik nam elke dag een foto van het meer, het was verbluffend hoe het licht, de lucht, de stemmingen, wisselden. Toch denk je wel eens: alweer dat meer… Maar niet die bewuste dag, donderdag 12 september, toen muteerde de hele wereld. Inclusief het meer.
Maar aan deze foto, een half uur later genomen, zie je dat niet meer … alweer dat Zuidlaardermeer…
Donderdag 12 september
Onze veertiendaagse sessie hier zit er nu bijna op.
In de âJezelf een kans geven tot inzicht te komen’, zegt Maarten Houtman iets heel opmerkelijks over de lijfelijke aanwezigheid van de ander. Heel relevant, als je ziet hoe wij de wereld tegenwoordig met z’n allen âdelenâ: we telefoneren, skypen, chatten, emailen of whatsappen met elkaar. Heel gewoon.
âJe kunt merken dat directe aanwezigheid van jezelf en de ander heel belangrijk is. Dat brieven, geschriften, e-mails, je daarin niet verder helpen. Want er ontbreekt iets â daar ontbreekt de lijfelijke aanwezigheid van de ander. Want in die lijfelijke aanwezigheid is een geheim, een geheim wat je niet kent, maar wat je wel kunt ervaren. Dat maakt het voor onze gewone begrippen heel moeilijk.â
Iedereen die wel eens in een kring heeft âgezetenâ, zal kunnen beamen dat daaruit een intensiteit ontstaat die je op je eentje meestal niet lukt. Zodat de aandacht geen moment uit je weg is.
Huisje 20 – Hein achter de computer
Vanochtend zagen we dat er aan de voorkant, aan de rand van ons âgazonâ, een jonge berk was geveld. En het bleek dat we nog meer buren hebben: … bevers. Wat je noemt: âknaagdierenâ… (ik las dat konijnen daar dan weer niet onder gerekend worden, maar onder de âhaasachtigenâ). Ongelofelijk wat wat zo’n beest(je) klaarspeelt, een echte schilmachine!
Zo blijft de natuur ons hier verrassen, op allerlei niveau’s, ook al lijkt Drenthe dan saai en dichtbij. Maar misschien zit het geheim wel in dat ânieuwâ blijven zijn, blijven kijken. Iedere dag is anders.
Voor Klaaske, met wie ik het allemaal mocht aanschouwen…
Het Zuidlaardermeer, donderdag 12 september
Donderdag rond 3 uur besloten Klaaske en ik onszelf te trakteren op koffie met appeltaart in Paviljoen De Bloemert aan het Zuidlaardermeer, vlak bij ons om de hoek. We kozen een tafeltje met uitzicht op het haventje, waarachter het meer ligt.
Later lazen we op nu.nl dat het een grote meteoriet geweest moest zijn, met een doorsnee van minstens een meter en een snelheid van ’tienduizenden kilometers’. Zijn spoor was over heel Nederland te volgen geweest, met een foto van een dashboard cam, die ‘een witte bol’ registreerde – wij zagen dus heel duidelijk kleuren.
We hebben er later bij stilgestaan hoe al deze omstandigheden samengekomen waren: de keuze van handeling, van plaats en van tijd, en wij die daar kwamen en samen zaten, in de verte keken … en het beiden mochten aanschouwen. Hoe is dit mogelijk, vraag je je af, zoveel keuzes en toevalligheden die samen hierin uitmondden…
Vandaag – vrijdag – was het uitspansel leeg, maar nog even mooi als altijd…
Vrijdag 13 september [klik om te vergroten]
_____________________
Er is nog net tijd voor 15 minuten Sher Ali Mehr Ali, heerlijke muziek om op te shaken:
‘Diwan Of Beauty And Odd’, 4-11-2016 in het Concertgebouw (foto Ingrid Bakker)
In huis draaide mijn denkwerk als een ‘clockwork orange’ gedachten die ik eenmaal gedacht heb liggen muurvast… om eeuwig mee te gaan draaien in mijn homeplanetarium.
Maar buiten gekomen bracht de zon licht in de duisternis de weidsheid van de polder opende zich ‘mind blowing’, mij tegemoetkomende auto’s weken uit, drie op een rij.
In de verte ruiste de snelweg in mijn kunstmatig gehoor elke stap die ik neerkwam dreunde door â dat was echt… fietsers suisden met een gemakkelijke pedaalslag voorbij.
Om de hoek van de golfbaan begon (ik) alles los te laten â en hoor Maarten zeggen: âvóór alles komt het erbij blijvenâ …een gedacht die ik in dit leven goed vast hoop te houden.
De Shake van de Week is 17th Flyways uit âDiwan Of Beauty And Oddâ van Dhafer Youssef.
Voor Diana – hoe vaak zijn we elkaar al niet tegengekomen…
âEn, heb je al een nieuwe wereldreis gepland? Nu kan het nog, joh!,â zei Maarten Houtman eind 2010 tegen me, in die laatste maanden dat hij er nog was. Ik had net die grote reis met de Trans-SiberiĂ« Express achter de rug, met een trektocht door MongoliĂ«, eindigend in Beijing – in China, het land van m’n kinderdromen…
Ik liet me dat geen twee keer zeggen – hij kon het ook geen tweede keer meer zeggen, begin 2011 overleed Maarten. Ik zag het toen bijna als een heilige plicht… Zijn overlijden, dat ik van vrij nabij meemaakte, had een diepe indruk op me gemaakt – en het had een grote leegte achtergelaten… De wijde wereld ingaan, ons schouwtoneel in dit leven, trok me meer dan ooit aan. Een half jaar later vertrok ik met het vliegtuig naar Beijing, waar m’n vorige reis geĂ«indigd was.
Er waren een paar reisgenoten in m’n Djoser groep met wie ik Maarten’s overlijden kon delen en die met me meevoelden, mijn reisleidster Antoinette van de Trans-SiberiĂ« Expres voorop – ik had haar bewust weer opgezocht, voor haar was de Tao iets dat ze met anderen wilde delen. Zo kwam mijn âkleineâ reis in het perspectief van die âgroteâ reis te staan, die reis die ons meevoert door de eeuwigheid, ver voorbij ruimte en tijd. En die alle avonturen die volgden in een perspectief plaatste dat ik nooit had gezocht – nooit had kĂșnnen zoeken.
Weer thuisgekomen, stopte ik veel tijd in een PowerPoint presentatie, om met foto’s en verhalen de reis te kunnen herbeleven. Die droeg ik op aan Maarten, de geestelijk vader van de kleine – en van die grote reis die ik in het hart ging dragen:
Klaaske en ik besloten het als motto te gebruiken voor de nieuwe reis die wij aan het maken zijn door de ongelooflijke rijkdom die hij ons achterliet – en waarmee hij ons een tweede leven en beleving gaf: de website www.maartenhoutman.nl
Ik heb al eerder geschreven over mijn blijdschap toen ik met mijn reisgezelschap in Hong Kong geraakte, na een tocht dwars door de binnenlanden van China, en daar âThalassa, Thalassa!â uitriep – zoals het reisgezelschap van Xenophon in Klein-AziĂ« – bij de aanblik van de Grote Oceaan. Die ik na mijn reis naar CaliforniĂ« in 2004 nu van de andere kant zag… Maar het was ook de diepe indruk die die ongelooflijke metropool op me maakte waardoor ik in extase raakte – Hong Kong zien en dan stervan…
Hier nog wat beelden van die kennismaking voor het leven – die in deze dagen van de grote worsteling om de vrijheid daar, nog een extra dimensie krijgen.
Ik sluit af met muziek van mijn kameraden van het Silk Road Ensemble, dat ik al jaren volg op hun muzikale reis oostwaarts – in de hoop zo ooit weer in het land van mijn dromen te komen… Ze spelen Kinan Azmeh’s “Wedding” – met een vreugde en een muzikaliteit, die een betere wereld voorbereidt…
Dezer dagen, waarin het nieuws bol staat van lhbti’s, Canal Gay Pride en andere roze dingen, moest ik plotseling aan die prachtige mythe van Plato denken, die verhaalt dat in de oertijd mensen twee-aan-twee vergroeid waren â man-man, vrouw-vrouw, man-vrouw â en dat er toen een goddelijke demiurg kwam die ze met het zwaard van elkaar gescheiden heeft. Sindsdien zoeken de ‘wederhelften’ elkaar op in een niet-aflatende zoektocht van verlangen en verlies…
Maarten Houtman, die met twee roze kinderen van wanten wist, plaatst in zijn column âDe grote en de kleine reisâ â waar deze blauwe tegel van Hanna boven staat â seksualiteit in het licht van onze âgrote reisâ:
âEr zijn maar enkele verslagen of overleveringen waarin het liefdesspel in het besef van de grote reis wordt weergegeven. Toch is deze uiterste, beslissende en dikwijls alles overheersende verhouding alleen maar in zân volkomenheid ervaarbaar als het gebeurt vanuit het besef van de grote reis.â […] âHiermee wil niet gezegd zijn dat alle hetero-verhoudingen een besef van de grote reis inhouden: het kan ook zijn dat je meegenomen wordt in de natuurlijke, eens gegeven ontwikkeling, waarbij instandhouding van de soort voorop stond. Als zodanig zou de homo- en lesbienne-verhouding gezien kunnen worden als een mogelijkheid om je scherper dan in de hetero-verhouding bewust te worden van het principe van de grote reis.â Zie: www.maartenhoutman.nl/teksten/aanwijzingen/de-grote-en-de-kleine-reis/
Die boodschap dat een veel verfijndere vorm van seksualiteit mogelijk is, waarbij de liefdesact een mogelijkheid tot expressie is, âeen nieuw verhaal dat door twee mensen verteld wordt,â vind je terug in âZoals jij het vertelt gaat het de eeuwigheid inâ, zijn magistrale toespraak tijdens de sessie van april 1993:
âDat is een echte bijdrage, niet alleen maar de voortplanting die bijna mechanisch verloopt, dat is de overgang van het dier naar de mens. Het is een van die momenten waarin de kwaliteit van de activiteit, de kwaliteit van het vertellen, het eigenlijke is, waarin die hele mens vertegenwoordigd is en waarin hij z’n majesteit behoudt â niet ondergeschikt wordt aan de tweeheid, maar soeverein blijft en vrij om te vernemen.â Zie www.maartenhoutman.nl/…/zoals-jij-het-verteld-gaat-het-de-eeuwigheid-in/
In het Healing Tao systeem van Mantak Chia neemt de seksuele energie een centrale plaats in. Hij schreef uitvoerig over âde geheimen der liefdeâ: een apart boek over de mannelijke- en, samen met zijn vrouw, een over de vrouwelijke seksualiteit.
Het uitzicht dat TaoĂŻstische oefening bood op transformatie van de seksuele energie zal voor Maarten een belangrijke reden geweest Chia’s energie-oefeningen te omarmen â in zijn instructieboekje[1] spreekt hij over âde nierenergie die zich met de seksuele energie kan verbinden tot een energie die de bewustzijnsverandering bevordert.â Maarten werd ermee geconfronteerd dat veel van zijn leerlingen met hun seksualiteit worstelden, dat was gewoon een basaal gegeven. Het was een thema dat ook regelmatig terugkeerde in zijn sessietoespraken en in de persoonlijke gesprekken die hij met de deelnemers had.
Ook voor mij bleef seksualiteit een heikele kwestie. Toen ik Maarten een keer zei dat ik nog steeds last had van mijn seksuele oprispingen, luidde zijn advies: âProbeer bij de energiecirculatie-oefening het geslachtscentrum en het basiscentrum over te slaan.â
Alweer een terugverwijzing naar de energie-oefeningenâŠ
In het boven geciteerde âDe grote en de kleine reisâ vat Maarten onze levensopgaaf aldus samen:
Het is dus van levensbelang dat je je aandacht goed richt, en niet blijft hangen in de lotgevallen, avonturen, overwinningen en nederlagen die in de korte reizen ons deel zijn.
Een verslag van de lange reis, die reis van de ontwikkeling van het bewustzijn, kunnen we terugvinden in het samenspel van innerlijke werkingen in ons lichaam, bij het bestuderen van de adem en van de energiepatronen in ons lichaam en de circulatie van de energie met hun knooppunten, de centra.
Wat ik al jaren probeer, is al shakend in contact te komen met dit âverslag van de grote reis in ons lichaamâ. Daarom ga ik gewoon vrolijk verder met het avontuur van de muziek – de ÎŒÎżÏ ÏÎčÎșÎź die ons daarin al sinds Griekse tijden als een biechtvader begeleidt.
______________________
[1] Maarten Houtman, Aanwijzingen bij de Tao-zen meditatie, 5e druk, 2001. Uitg. âZen als leefwijzeâ
Plots stond hij daar, die wijnrode Ford Focus… Daarachter onze grijze Renault Clio.
âToen ik, rijdend in mijn wijnrode Ford Focus, aan het eind van m’n tocht, … van mijn Latijn…, nabij San Luis Obispo in een flits de Stille Oceaan zag, hield op datzelfde moment de wereld haar adem in en voelde ik de voorlopigheid, die als een ontroering door me heen trok.â Exiled to a wine red Ford Focus, Deel III van âJourney to Californiaâ
Toen hij hoorde dat wij een zilvergrijze Clio hadden gekocht, was Maarten Houtman geĂŻrriteerd… Waarom moest het met alle geweld dezelfde kleur zijn als die van de Renault Kangoo waar Hanna en hij in reden… Hij wist dat mij een rode auto voor ogen gezweefd had … eigenlijk de kleur van de wijnrode Ford Focus waarin ik het jaar ervoor in CaliforniĂ« rondgereden had…
Ik had in de garage weliswaar gehoord dat metallic lak sterker was dan de gewone, maar ik begreep precies waar de angel zat… Weer had ik hem als âmodelâ, als ideaalbeeld, gekozen â terwijl ik wist dat hij zich daar bijzonder ongelukkig onder voelde. En hij had al zo vaak gezegd dat een leraar-leerling verhouding â waar hij toch al zo’n hekel aan had â bij meditatie zo niet werkte … juist niet!
Toen ik twee jaar eerder een tweedehandsje zocht, had Maarten mij zijn garage aangeraden. Toen ik erheen ging, ging hij met me mee. Het voelde heel goed, heel kameraadschappelijk â met wellicht een vleugje vaderlijkheid â om daar met z’n tweeĂ«n rond te kijken. Juist die totaal andere wereld, dat âgewone levenâ, maakte het zo spĂĄnnend…
De eerste keren dat hij met me meereed, kreeg ik zo nu en dan een aanwijzing, zoals âje moet sneller doorschakelenâ, als ik de motor teveel toeren liet maken. En toen ik invoegde op de snelweg, zei hij âdat het hem meeviel…â, toen hij zag dat ik medeweggebruikers de ruimte liet. Ook daar begreep ik overduidelijk de zere plek: mijn neiging om mezelf te poneren … wat in het verkeer natuurlijk heel verkeerd kan uitpakken.
Lang voordat we zelf een auto hadden, reden Klaaske en ik jarenlang met Maarten mee naar de maandelijkse bijeenkomsten van de Sterrelaangroep in Hilversum. Dat ging allemaal heel vanzelfsprekend en het was nog gezellig ook. Bovendien bereidden we ons zo allengs voor op de bijeenkomst die we straks zouden hebben â waarvoor de deelnemers van heinden en ver naar Hilversum kwamen. De route die wij vanaf Amsterdam reden, langs de rand van de Loosdrechtse plassen, zal ik nooit vergeten…
Uiteindelijk kwam die auto er bij ons toch, ook al had ik er aanvankelijk â wellicht wat modieuze â bezwaren tegen. Feit is dat toen we het ons eenmaal konden permitteren, die auto er ook kwam â waarbij we alle ellende van het parkeren daar op die Binnenkant voor lief namen… Vooral met de auto op vakantie naar Frankrijk was een thrill. Maarten en Hanna raadden ons daar ook het adresje waar zij al langer verbleven â in de serre bij âPiet en Jettyâ. Jetty was een oud-leerlinge van Maarten, ze hadden zich gevestigd in Olonzac in de Herault, niet ver van Narbonne. In die omgeving kon je ook rustig koersen op de bijna verlaten wegen, zodat Klaaske haar auto-angst bijna vergat… Op een keer kwamen we Maarten en Hanna daar tegen â we hadden dat jaar een ander huisje gehuurd in de buurt â en hebben toen gezellig gegeten op de binnenplaats van restaurant ‘Le Couvent’.
Op de binnenplaats van ‘Le Couvent’ in Azillanet [klik om te vergroten]
Maar eigenlijk begon het allemaal met die keer dat Hanna me aanbood samen met haar in hun auto te rijden âals proeflesâ. Ik was het chaufferen bijna verleerd…
Als Shake v/d Wake Yo-Yo Ma met The Silk Road Ensemble met âSilkroad on the Roadâ, dat een muzikale impressie geeft van het ensemble âon the roadâ.
Waar ik het nu eens niet over zal hebben ⊠is over seks. Ha, ha.
Seks is voor mij mân hele leven een onverbiddelijk drama geweest, dus wat zal ik daarover beweren?
Mijn opvoeding was een schijnheilige vertoning – over seks werd niet gesproken. Wie dat wel deed was een patjepeeĂ«r, of op zân minst was je âordinairâ – ik hoor het mân moeder nog zeggen: âeen ordinaire manâ. Met andere woorden, niet spreken over seks was een teken van âbeschavingâ.
Die transformatie van mijn werkelijkheid was ongelooflijk – er was niets wat ik niet kon zeggen – alsof hij alles ook zag, er waren geen geheimen meer. Ik mocht er helemaal zijn, de enige grens was âdat je jezelf niet kapot moest makenâ. Zo werd mijn verborgen leven iets alledaags, nu mijn lichaam er helemaal mocht wezen, mijn geest niets te verbergen had. Zo ontstond er een basis om verder te leven. Maar wat de uitkomst was, wist je niet. Natuurlijk waren er verlangens naar het gemiste. Maar als het niet kwam, als het er niet was – dan was dat nu eenmaal zo….
Zo werd alles gezien, alles gehoord, alles begrepen, er waren geen grenzen meer, alleen voortdurende aanwezigheid, waakzaamheid, vervulling – als alles er mag zijn, niets te vrezen is, ook de dood er mag zijn. Dan is ook niets je teveel, je hebt er alles voor over, perfectie is een vreugde. En er is geen eindpunt, je begint zomaar opnieuw – het is een lied wat gehoord moet worden, een verhaal wat verteld moet worden, het zoekt zijn eigen weg… Alleen jij moet er bij zijn, jij moet ervoor klaar zijn.
Abdullah Ibrahim achter zijn piano. [klik om te vergroten]
Als Shake v/d Wake een track uit âBalanceâ, het kersverse album van Abdullah Ibrahim – zie onderstaande recensie van het Muziekweb:
âNelson Mandela noemde pianist, fluitist, zanger en componist Abdullah Ibrahim liefkozend de Mozart van Zuid-Afrika. Adolph Johannes Brand was bekend als Dollar Brand voordat hij de islamitische naam Abdullah Ibrahim aannam. In de jaren zestig stond hij aan de voet van de zogenaamde Cape Jazz, een mix van jazz en Zuid-Afrikaanse volksmuziek. Hij verbleef tijdens de jaren van Apartheid veel in New York maar deze tachtiger is tegenwoordig weer gevestigd in Kaapstad. Zoals de titel van dit album al aangeeft maakt hij de balans op van zijn leven en beschouwt hij ervaringen uit het verleden, hoop voor de toekomst en de realiteit van het nu. Dit uit zich in lyrische klassieke melodieĂ«n en licht swingende jazzpassages waarin zijn impressionistische pianospel domineert. Muziek die altijd zonnig als het Zuid-Afrikaanse klimaat aandoet, maar nooit oppervlakkig wordt. De rijke en gelouterde composities van Ibrahim klinken hier volledig in balans.â
Hier nog een opname van een recent life optreden van Ibrahim:
Er is geen leven dat nooit, al was het maar een ogenblik, onsterfelijk is geweest. Wislawa Szymborska Over de dood, zonder overdrijving
***
Ook toen was schoonheid aanwezig, eigenlijk altijd al… … met het licht, de lucht, de voortbewegende wolken, met het leven wat in ieder mens zijn uitdrukking vindt. Maar de dood hoort daar ook al bij, in ieders bestaan – zoals ik ondervond op mijn nieuwe school in de stad.
Toen de meester meedeelde dat Wim was overleden, klonk het terloops – zoals Wim er ook uit had gezien: onopvallend, bleek, hij had altijd al iets van een geest… Maar toen nĂłg een leerling overleed, huilde de meester – wat de klas ervoer als discriminatie tussen rijk en arm.
Die tweede, een wat opgeblazen type, was als enigst kind nogal verwend door zijn welgestelde ouders in Kralingen – ik weet nog de straatnaam: de Charlotte de Bourbonlaan. Ik hoorde dat het huis vol had gestaan met zijn speelgoed. Op zijn gloednieuwe fiets werd hij door een auto geschept.
***
Die foto hier is van veel later, het leven had zijn tol geeist, … waarover zwegen zij, gedrieĂ«n uitkijkend over de zee … Er is wel samenhorigheid, maar die is door ernst bedekt, want er werd wel heel wat gepraat – maar nooit over mij… Misschien is uit elkaar groeien wel een natuurlijk proces.