Murakami, ‘Romanschrijver van beroep’

Critici zijn uiterst kritisch over het boek – dat is dan ook hún beroep.

Op dit moment lees ik Haruki Murakami’s laatste werk: Romanschrijver van beroep – de grote meester die met een bespiegelende én analyserende blik kijkt naar zijn noeste arbeid van tientallen jaren, zijn tientallen romans, en de procedé’s die hij al doende daarvoor ontwikkeld heeft.
Hij vertelt ook weetjes, zoals dat hij ‘tweeënhalve schermpagina’s op z’n Mac’ per dag schrijft (tien pagina’s ruitjespapier voor Japanse tekens). En dat doet hij met een ijzeren regelmaat – niks ‘inspiratie’ of ‘geen inspiratie’, gewoon als een lopendebandwerker die tien pagina’s per dag. ‘Anders raak je uit je ritme,’ zegt hij – ritme, muziek, is voor hem het sleutelwoord. Murakami staat niet voor niets bekend als jazzliefhebber (hij en zijn vrouw runden als studenten samen een jazzcafé). En in zijn laatste roman, De moord op Commendatore, komt ook de klassieke muziek (opera’s!) uitgebreid aan bod.

Gurdjieff, Musique pour le mouvement n° 32 des ‘39’, gespeeld door Alain Kremski. Betoverende muziek…

Dus, waarde lezer, bereidt u voor op een blog post per dag… 😀
Maar, hoe boeiend ik het ook vind wat Murakami vertelt, ik zou me daar niet aan willen spiegelen. Een blog is sowieso een heel andere materie dan een roman. Alleen al omdat een ‘post’ direct refereert aan eigen belevenissen – terwijl Murakami het heeft over de ‘ladekast met opgeslagen waarnemingen en herinneringen’, waar hij in opslaat wat hem opvalt, en waar hij dan later uit put.

Maar er is een ander aspect aan zijn schrijverschap, aan zijn bestaan überhaupt, waar hij me wel degelijk persoonlijk raakt … en aanmoedigt! Daarover komt hij te spreken in hoofdstuk 7, dat heet Op-en-top een individuele en lichamelijke bezigheid.
Wat hij daar zegt, raakt ook de kern van de stormen van kritiek die hij vaak krijgt – en die met deze autobiografie bijna ontploft. Dat hij namelijk een oersaaie vent zou zijn, die op geen enkele manier past bij het beeld dat ’men’ van een grote schrijver heeft: excentriek, uit de band springend, zeg maar het type Hemingway en Wolkers:

“In elk geval biedt ik aan iedereen die van een schrijver verlangt dat hij beantwoordt aan dat ‘ideaalbeeld van buitenissigheid’ mijn oprechte verontschuldigingen aan, maar ik herhaal nogmaals: voor mij is maathouden op lichamelijk vlak onontbeerlijk om romanschrijver te blijven.”

Murakami schreef een essay over zijn grote liefde voor hardlopen: Waarover ik praat als ik over hardlopen praat. In Romanschrijver van beroep zegt hij dat hij dat vijf uur achter het scherm zitten per dag – en met zo’n dikke pil van hem soms drie jaar lang – alleen maar kan volhouden door met een ijzeren discipline, of liever gezegd, uit liefde voor het vak en voor het leven, dagelijks te trainen. Dan volgt deze passage, waarin hij ons zijn ware ‘Zen mind’ laat zien, en mij in het hart raakt:

“Volgens mij is in ieder geest een zekere chaos aanwezig. Hij zit in mij en hij zit ook in jou. Het is niet iets wat je voortdurend concreet, in zichtbare vorm naar buiten moet brengen in het echte leven. Je loopt er dus niet mee te koop bij anderen, met een houding van: ‘Kijk eens wat een enorme chaos in me heerst.’ Als je in contact wilt komen met je innerlijke chaos, moet je gewoon stilletjes in je eentje afdalen naar de bodem van je bewustzijn. De chaos die we onder ogen moeten zien, de ware chaos die het waard is goed onder ogen te zien, bevindt zich precies daar. Hij houdt zich daar schuil, vlak voor je neus.
Wat je nodig hebt om dat waarheidsgetrouw en eerlijk onder woorden te brengen, is stilzwijgend concentratievermogen, onvermoeibare volharding en een bewustzijn dat in bepaalde mate tot een stevig systeem is gemaakt. En om die eigenschappen op een constant niveau te houden, heb je fysieke kracht nodig. Deze slotsom mag dan waarlijk oninteressant en letterlijk prozaïsch zijn, het is mijn fundamentele opvatting als romanschrijver. En of ik er nu kritiek of lof mee oogst, of ik nu rotte tomaten naar mijn hoofd krijg gesmeten of mooie bloemen toegeworpen, voor mij is die manier van schrijven – en ook die manier van leven – hoe dan ook de enige mogelijke.”

Sorry voor het lange citaat, maar ik dacht: het is de moeite waard.

Nou, mensen, en dan nu muziek om lekker op te shaken: Byzance van Nguyen Le en Dhafer Youssef. Een goede  Shake Wake !