Auteur: shakin

In de eerste klas van het Christelijk Lyceum in Arnhem – een paar jaar voor ik bij Klaaske in de klas kwam – zong ik in het schoolkoor als jongenssopraan. Ik kweelde daarin vol overgave mee onder de leiding van Leo Pappenheim (sindsdien weet ik waar die uitdrukking vandaan komt…), dirigent van het Gelders Orkest. Als Latinisten in spe zongen wij het Ave verum corpus van Mozart, waarvan ik me ook een uitvoering herinner.
Ik was woedend toen ik de baard in m’n keel kreeg en nog slechts schrapende geluiden kon voortbrengen… Men heeft mij daar echt moeten uitleggen dat het erbij hoorde en en dat het niet anders kon. Ik was überhaupt overrompeld door alle veranderingen in mijn lichaam, opstandig over de poetsen die de natuur mij bakte – een opstandigheid die me tot op de dag van vandaag niet verlaten heeft…

Sindsdien troostte ik me bij mijn ouders thuis met de klassieke langspeelplaten, ik werd vooral begeistert door de symfonieën van Beethoven, terwijl ik intens luisterend over de platenspeler hing.
Voor de rest zocht ik troost in mijn klarinet. Ook hier een musicus als inspirator: ik kreeg Hans Krop (nomen est omen, zoals wij Latinisten zeggen) als leraar, 1e klarinettist van het Gelders Orkest. Terugkijkend wel een chique opleiding…
Toch ervoer ik deze muziekcultuur en de lessen, überhaupt het notenschrift, als een keurslijf. Al gauw begon ik ‘wild’ te improviseren, het liefst in de galmende kelder van ons huis in Nijmegen.

Na een hormonaal tussenstation met Rock ’n Roll en The Platters, volgde een nieuw stadium in mijn muzikale ontwikkeling toen ik in 1964 in Amsterdam ging studeren. Enthousiast gemaakt door de verhalen van ingeburgerden, liet ik nietsvermoedend Draadomroep aanleggen op mijn kamer van 2,5 x 3,5 aan de van Baerlestraat – op steenworp afstand van het Concertgebouw. De PTT monteur trok, na de stoep opgebroken te hebben, de draad zonder blikken en blozen door de vijf verdiepingen van het trappenhuis van mijn hospita naar boven, onder haar vertwijfeld protest. De familie was naderhand woedend…
Maar het bereidde mij veel vreugde: ik ontdekte de vervoerende, dansende klanken van de Italiaanse Barokmuziek, waar ik op m’n bandrecorder een hele bibliotheek mee vulde.
Voor de rest stonden er in die kamer een bed en een bureau, de meeste tijd bracht ik bij Klaaske door op de Hobbemakade, eveneens op steenworp afstand. Er is sindsdien in onze situatie dus maar weinig veranderd 😀

In onderstaande uitvoering van Pergolesi’s ‘Stabat Mater’ komt alles samen – iets van mijn verhaal, en in de notendop misschien wel het verhaal van onze Westerse beschaving.
Ik zeg het zo dramatisch, om dat ik deze fenomenale uitvoering van La Maîtrise des Hauts-de-Seine (het kinderkoor van de Parijse Opera) – óók een feest van licht, gefilmd in een onwaarschijnlijk mooie Notre Dame (?) – tegenkwam na de ‘Muslim and Christian Homage to Mary’, het ‘Stabat Mater Dolorosa’ in het vorige blog.
Je kunt je voorstellen dat de bekeerling Julien Jâlal Eddine Weiss op het einde van zijn leven met zijn Soefi ensemble Al Kindi teruggreep op dit hoogtepunt van de Westerse muziek – ik zeg het met enige trots. Alleen, vergeleken met deze pracht en praal, deze bijna hemelse klanken, doet zijn uitvoering toch wat improviserend aan. Ondanks zichzelf is hij op de vlucht – zoals ik met mijn klarinet in de kelder van het huis in Nijmegen de wereld daarboven ontvluchtte.

Over de verdere lotgevallen van Julien Weiss en zijn ensemble Al Kindi hoop ik volgende week te berichten, ondermeer over hun album Musique arabe et poésie du temps des croisades. Daar kwam ik dit gedicht van Ibn al-Qayçarânî tegen, die als een blok viel voor staalblauwe ogen van een Frankische vrouw:

Une Franque dont le parfum est enivrant m’a séduit,
Son corps ressemble à une branch tendre,
Son diadème brille comme une lune
Et ses yeux sont blues, ma lance mortelle l’est aussi.

Faşl Aş Şāwī (geluidsopname): starten bij 8’00”, tot aan 18’00”

De Aleppian Sufi Trance van Ensemle Al Kindi & Sheikh Habboush, met het nummer Faşl Aş Şāwī is onze shakemuziek van 15 maart, verkiezingsdag.

Wie ‘Ensemle Al Kindi’ zegt Julien Jâlal Eddine Weiss (1953-2015), virtuoos op de qânun (Oosterse citer) en stichter van het ensemble. Julien Weiss, van Frans-Zwitserse afkomst ging zich, na zijn ontmoeting met de Iraakse oed speler Mounir Bachir in 1976, oriënteren op de muziek van de Arabische wereld. In 1983 richtte hij het ensemble Al-Kindî op, een muzikale formatie met als thuisbasis zijn woonplaats Aleppo. Drie jaar later bekeerde hij zich tot de Islam en nam de naam Julien Jâlal Eddine Weiss aan.
Na meer dan 500 concerten met zijn ensemble over de hele wereld, stierf hij in 2015 in zijn geboorteplaats Parijs, waar hij begraven ligt op de voorvaderlijke grond van Père-Lachaise.

Chants soufis de la Confrérie Qaderi d’Alep. Ensemble Al-Kindi | Sheikh Habboush | Derviches Tourneurs, théâtre de Grasse

Ondanks zijn bekering tot de Islam, bleef Julien Weiss met zijn Ensemble Al-Kindi openstaan voor interreligieuze experimenten – getuige onderstaande uitvoering van de Stabat Mater Dolorosa. Je ziet hem in het midden bezig het geheel in goede banen te leiden.
Een keur aan ensembles en muzikanten uit de wijde omgeving staan op het toneel van dit theater – waar naar ik vrees op dit moment weinig meer van overeind zal staan:

Featuring : The Orthodox lithurgic Choir Tropos from Athens, Sheikh Habboush (vocal), munshid from Aleppo and the whirling dervishes of Aleppo (Syria), Dogan Dikmen, Bekir Buyukbas, Ahmet and Refik Kaya from Istanbul and the whriling dervishes of Istanbul, Rania Younes (vocal) from Beyrouth.

Zie http://www.shakingzen.nl/2016/03/hamza-el-din-oud-music-from-nubia.html voor de achtergrond van Hamza El Din.

In ‘A Wish’ bezingt Hamza El Din hoe zijn familie hun land langs de rivier verloor na de bouw van Aswandam. Zijn dorp, Toshka, werd overstroomd en herbouwd ten noorden van Aswan. Maar in wezen drukt dit nummer de hoop uit dat het land aan het Nassermeer, niet ver van de oude stad, zijn oude glorie zal herwinnen dankzij nieuwe agrarische projecten en industrie.

A Wish – 1998
Lyrics (Nubian):  Mohi El Din Sherif (his last lyrics before passing away)
Music:  Hamza El Din
Arrangement:  W.A. Mathieu
Cello:  Jean Jeanrenaud
Piano: W.A. Mathieu
Oud, tar, and vocal:  Hamza El Din
————————————————————————-

If we could have a wish, O Nubia,
you would be a strong land
made by man and love,
green as you once were,
date palm trees growing
where once we sat and chatted.
When the flooded lands return,
green as they once were
east and west of the banks of the Nile,
date palms will stand tall filled with fruit,
filled with white, red and brown fruit,
in the country where we measured out the dates,
sharing the fruit among ourselves,
where once we sat and chatted.
A forest of new acacia branches fills my eyes,
and the mountains echo the water wheels’ cries.
Moonlight shines down on soft sand
where a person sweet as honey will come and rest
in the country where we harvest love,
where once we sat and chatted.

As the sailboats drift to the sound of the drum,
we gather and talk at the date palm tree.
On the grass in the shade of the largest tree
of the green island in the river,
a beautiful person, sweet as honey, comes to rest
in the country where we harvest love,
where we once sat and chatted.
We are as inseparable from our Nubian ways
as is a finger from a fingernail.
Wherever we go we carry our values with us.
If we want to rebuild our old country, we can.
We will build new water wheels.
We will be prosperous and peaceful
in this new-built country where we will gather,
where we will sit and chat again.

————————————————————————–

Noot van de vertaler:

“What beautiful, touching and heartfelt lyrics, even in translation!  And of course Hamza’s music and performance is transcendant!
I was fortunate in hearing him play solo (with an occasional tar accompanist) in Austin, Texas in 1975.  His performance was both electric and hypnotic:  There were no noises from the crowd whatsoever while Hamza performed.  Not a sniffle, not a cough, no movement from the crowd. And when the performance was truly over no one left the auditorium.  We all sat in silence, in wonder at what we had just experienced, grateful for having been at the feet of a true master.
Hamza blessed El Din Sherif in the liner notes, the blessing applies to Hamza El Din as well:

May God’s mercy be on him and on all His creatures in numbers beyond all reckoning.”

Op dit legendarische album van Anouar Brahem is geen stukje tekst te vinden – behalve in het cd-boekje, daarin staat als enige het titelgedicht van Mahmoud Darwish ^[1]:

“Ga jij maar weer aan je blog werken, je hebt nu toch even niks aan mij,” zei Klaaske vanochtend, de slaap uit haar ogen wrijvend.
Maar toen ik hier weer achter het scherm zat, vroeg ik me af: “Maar wat hebben lezers aan mijn blog?”

De Eierlandse Duinen bij zonsondergang [klik om te vergroten]

Vanochtend vroeg stond ik weer op ‘mijn’ uitzichtsduin, twee minuten lopen van ons huisje op ‘Landal Sluftervallei’. In het oosten tekende zich de dag af met een rossige vlek aan de einder. Over de duinen, richting zee, flakkerden tweemaal per tien seconden de lichtbundels van vuurtoren Eierland, op de Noordkaap van Texel. Beneden lag het vakantiepark, met lichtsnoeren langs de gevels van de Centrum gebouwen. Boven mij prijkten nog sterren aan de nu bleker wordende ochtendhemel.
Het was m’n laatste klim naar het duin, morgen reizen we weer af, richting Amsterdam.

Wij zijn al duizenden jaren gewend de aarde te exploiteren – en nu moeten wij, binnen een limiet van enige tientallen jaren, met haar leren samenwerken. Hoe zal ons leven er straks uitzien, nu het tijdperk van het ‘Nut’ ten einde snelt?
Texel was in vorige eeuwen nog een wingewest, evenals het aan het spel van de zee overgeleverde Eierland. Dat was toen nog een eiland, los van Texel, waar zeevogels hun eieren legden in eindeloze kolonies. In die tijden werden daar per jaar 60.000 eieren ‘geoogst’, die naar Amsterdam gingen om er beschuit van te maken…
Nu maakt Vogelbescherming in deze contreien de dienst uit – maar welk ‘nut’ hebben onze gevederde vrienden, nu eieren rapen verboden is? En welk ‘nut’ heb ik als ik naar ze kijk, en van hen geniet – welk ‘nut’ heeft de Homo Ludens?

Of wordt er iets heel anders van ons verwacht?
Zoals Maarten Houtman dichtte:

Dat je je bewust wordt
wat áchter al dat komen en gaan
werkt
terwijl het steeds er is
onvergankelijk er is –
en zich bewust wordt
van alles wat gebeurt.

Jij bent één van die ogen en oren
in het onvoorstelbaar grote gebeuren,
het gaat erom
dat je je ogen open hebt
en je oren open
en je ziel geopend
voor wat er gebeurt.
Dan hoef je je geen zorgen te maken
je zult vanzelf doen wat nodig is.
Daarvoor heb je het oordeel van een ander,
de goedkeuring of de afkeuring
niet nodig, dat dóe je.
Net zoals je hand naar het kopje beweegt
wat je wilt oppakken om uit te drinken,
zó vanzelf
zonder enige bedenking,
zoals je een kopje oppakt
zo is het leven wat je leeft.

Maarten Houtman, De ziel zingt in aandacht

Klaaske aan zee, op een verlaten strand bij Paal 28, Texel 28 november 16u36 [klik om te vergroten]

Vijfentwintig jaar geleden – Klaaske en ik woonden nog op ‘Hobbitstee’, aan de Binnenkant in Amsterdam – vatte ik het plan op om te gaan joggen. Die zesendertig vierkante meter woonboot was op den duur wat aan de krappe kant voor twee personen… Ik moest m’n energie ‘kwijt’, zoals dat heet.

Aaron Parks, piano; Dhafer Youssef, oed; Ben Williams, bas; Justin Faulkner, drums tijdens het concert ‘Diwan Of Beauty And Odd’ gisteren in het Concertgebouw [foto Ingrid Bakker – klik voor vergroting]

Na een jarenlang verblijf in Wenen is jazzmusicus, oed speler en zanger Dhafer Youssef teruggekeerd naar zijn geboorteland Tunesië. Wij hier zijn niet langer het centrum van de wereld…
Maar Youssef stelde voor zijn nieuwe album Diwan Of Beauty And Odd – waar hij gisteravond in het Concertgebouw uit speelde – wel in New York een geheel nieuwe crew samen: Aaron Parks, piano; Ben Williams, bas; Mark Giuliana, drums en Ambrose Akinmusire, trompet (was er gisteren niet bij).
“Een droombezetting,” zegt jazz recensente Vera Vingerhoeds, “zij voegen een enorme kracht toe; het zijn dan ook niet de minsten die hier meespelen: zeker Mark Giuliana zorgt voor een hechte groove en power in veel stukken.” (in plaats van Giuliana speelde gisteren Justin Faulkner, die er ook mocht wezen…).
Vingerhoeds begint haar recensie van het album Diwan Of Beauty And Odd als volgt:

De kracht van de weemoed
Dhafer Youssef staat bekend om zijn indringende manier van zingen, zijn weemoedige melodieën, zijn crossover van arabische muziek en jazz en zijn samenwerkingen met vele andere musici in Europa. In zijn muziek versmelten jazzimprovisaties en klassieke Arabische muziek.
Youssefs muziek wortelt in de spirituele soefi-traditie, maar hij heeft altijd opengestaan voor muziek uit andere hoeken, zoals jazz, rock en elektronica.
 Maar of hij nu met arabische musici of jazzmusici werkt; rock, electronica of jazzelementen in zijn muziek stopt: de weemoed van de traditionele sufimuziek en de melancholie in zijn stem zijn er altijd.

Als je na een concert de volgende ochtend blij wakker wordt, weet je zeker dat er een (muzikaal) wonder is geschied… De primal scream van Dhafer Youssef in het Concertgebouw, zijn stralende aanwezigheid, humor en opgewektheid – het voelt als een vonk van de oerenergie.
In bovenstaande trailer lees je: “His music is an expression of the love of living”.
Dat deed me denken aan “l’Amour de la vie”, het album van Arthur Rubinstein wat destijds zo’n diepe indruk op me gemaakt heeft. Hier de link naar de gelijknamige documentaire die François Reichenbach maakte ter gelegenheid van Rubinstein’s 70e verjaardag: L’amour de la Vie (The Love of Life)

Het optreden van Dhafer Youssef vond plaats in het kader van de eerste editie van het Ud Festival, waar de Arabische luit (de oed) centraal staat. Voor de pauze werden we zo verrassenderwijs vergast op een zeer melodieus oud kwartet én op het – traditionele – Amsterdams Andalusisch Orkest, dat het Festival organiseerde.

Tenslotte een preview van Diwan Of Beauty And Odd, het nieuwe album van Dhafer Youssef, dat ik gisteravond kocht en nog ga beluisteren.

Terug van vakantie…
…hebben we ons in onze huiskamergroep gedompeld in de heerlijkheden van het leven. Er te mogen zijn, elkaar te mogen beleven, ieder in zijn of haar wereld, elkaar toch te kunnen bereiken…

Ook de muziek speelde daarin mee.
Dhafer Youssef weet je hart te raken, omdat hij met zijn hart speelt – in bijna letterlijke zin. Hij speelt met zijn lichaam, gebruikt zijn stem als instrument. Zoals ook zijn muzikanten “spelen met hun lichaam” – zie de pianist hieronder in ‘Les Ondes Orientales’ springen en dansen op zijn pianokrukje, de bassist zijn bas omarmen, de drummer zijn bekken strelen…
Het goddelijke instrument van ons lichaam, dat wij zo primitief bespelen, er bij voortduren als wilden mee omspringen…

Het was woensdagavond ook weer heerlijk de vloer te ontdekken, die al shakend met je voeten af te tasten, op die hemelse muziek – waar de mens zwijgt, is god…
Hieronder straks ‘onze’ muziek.

Eerst dit fenomenale concert, waarin Youssef en de zijnen de sterren van de hemel spelen – hun laatste album: Birds Requiem (2013), moest toen nog komen.
Het nummer Les Ondes Orientales (‘Oosterse golven’) is afkomstig van het album Abu Nawas Rhapsody uit 2010. Luister naar het Dhafer Youssef Quartet, live tijdens Jazz Sous Les Pommiers (13/05/2010):

Hierbij een recensie van dit optreden van www.last.fm, met details over de musici:

“Les Ondes Orientales” slowly builds in intensity, leading to a solo section for Armenian-born pianist Tigran Hamasyan that, following Youssef’s ascendant vocals, turns to modal territory—the pianist’s inside/outside playing creating some fierce tension and release, bolstered by Canadian bassist Chris Jennings and American drummer Mark Giuliana, who lights a serious fire underneath the group.

Op 2 november staat Dhafer Youssef in het Concertgebouw, met geheel nieuw ensemble uit de New Yorkse jazz scene. Komt dat zien!

Tot slot de shake muziek van de week: Sparkling Truth, van het album ‘Digital Prophecy’ uit 2003. Youssef verkeerde toen nog helemaal in de Noorse jazz scene, met Eivind Aarset, Dieter Ilg, Rune Arnesen, Ronu Majumdar, Bugge Wesseltoft en Jan Bang:

“Blijf met je voeten op de aarde,” zeg ik vaak tegen mezelf, “dan gaat alles goed.”

Nu roept het balkon dat ik daar moet zijn.
Het is een stille nacht, de volle maan is achter het belendende flatgebouw verdwenen. Wel is er de zachte zindering van de stad.

Hier op mijn scherm, met het bureaublad van de legendarische ‘NASA-Apollo8-Dec24-Earthrise’, steekt de aarde als een blauwe, bewolkte maan af tegen het zwart van de oneindige ruimte.

Altijd weer terug naar de aarde, als een mot die danst om een lamp.
En waarom danst hij?
“Om niet voort te gaan te maffen in geloof, maar wakker te zijn” – to be awake, or not to be.

Het wakend oog van de aarde [klik om te vergroten]