Vaag …

Deze week heb ik me door de schilderkunst bewogen, van de Realisten (Herman Berserik in MORE in Gorssel) naar de Symbolisten (Matthijs Maris in het Rijksmuseum).
Ik wilde er in dit kader (muziek…) toch het een en ander over kwijt – en werd precies op dat moment op Facebook door Klaaske getagd met deze uitspraak van Inayat Khan:

One day, music will take its rightful place
as the true religion of mankind.

Godzijdank! Dat heeft mij en u als lezer voor veel ellende bespaard… Want, we kunnen er niet omheen, muziek verbindt (‘religio’) waar het oog ons vaak scheidt.

Dat zal ook de reden geweest zijn dat de vormen bij Matthijs Maris in de loop van zijn leven steeds meer gingen vervagen: wars geworden van de uiterlijke wereld, wilde hij de innerlijke wereld verbeelden. Voorwaar geen geringe opgave. Ook letterlijk! In het Rijks hangt een portret van twee kinderen van een vriend in Londen, waar hij woonde. Hij heeft het drieëndertig keer overgeschilderd voordat hij tevreden was. Die kinderen waren toen allang volwassen…
Het resultaat is hoe dan ook wel een fascinerende, bezielde afbeelding als de onderstaande – waaruit bijna alle contouren en kleuren verdwenen zijn.

Matthijs Maris – Vrouwenhoofd (‘Extase’), 1894/98-1906 Zwart krijt en houtskool op papier, 50×34 cm. Museum Boijmans Van Beuningen, Rotterdam [klik om te vergroten]

Dat vervagen (fade away, zoals in dat liedje over oude soldaten die nooit sterven) als expressiemiddel om de gekende wereld (‘realiteit’) achter je te laten, ging bij Maris gepaard met kluizenaarschap. Hoe kan het ook anders.
Daarbij kwam een passage van Maarten Houtman in m’n gedachten, die precies om dit thema draait:

Dat is een van de moeilijkste dingen
om, als je ervaart, het open te laten.
Want je denken wil onmiddellijk classificeren,
onmiddellijk thuisbrengen in de benoemde wereld.
Betekent dat dat je vaag wordt?
Nee, nee, allerminst.
Het betekent wel dat je weet waar je mee bezig bent.
Dat je al die waarden, al die regels,
al die geweten dingen laat waar ze thuishoren.
Dat je beseft
dat je voor een totaal onbekend wezen staat,
dat wel jouw naam heeft
en wel jouw kennis heeft,
maar waar je eigenlijk nog totaal niets van weet.
De enige verbinding die je hebt
is jouw ervaring – mits die ervaring
niet al bij voorbaat afgeknepen is
door wat je denkt, weet en benoemd hebt.

Uit: Je kunt er nog geen theeblaadje voor kopen. Tao-zen sessie 30 juni – 7 juli 1989, inleiding zondagmorgen.

Dromend naar de wereld kijken – dat hoor je ook in ‘Vague’, het nummer van Anouar Brahem waar we op probeerden te shaken.
Op het album Le voyage de Sahar (september 2013) worden twee van Brahem’s meest gevraagde nummers: “Vague” and “E la nave va”, samengesmolten tot een zangerig, weemoedig geheel, gedragen door drie fantastische musici: naast Brahem op oud,  François Couturier, piano en Jean-Louis Matinier, accordeon.
In bijgaande video wordt de muziek samengesmeed met prachtige beelden, echt iets om even bij weg te dromen.

[klik om te vergroten]