shakin – Pagina 11 – SHAKING LIFE

Bedevaart naar Baoguang Si

^{Afb. boven:Luchtfoto van Baoguang Si (l.), met omcirkeld de ‘Leaning Pagoda’. De plattegrond van Chengdhu (r.) - met Baoguang Si bij de gele paperclip rechtsboven - laat zien dat mijn bestemming inderdaad nogal excentrisch was...}

Het begon met deze foto, gewoon omdat ik het meisje zo ontroerend vond.

NB Klik op de afbeelding voor vergroting in nieuw scherm.

Maar toen ik de hele serie bekeek, zag ik haar meerdere keren in beeld. Dus die andere twee zijn ‘bijvangst’. Voordat je het weet heb je zo een stripverhaal – dat de lezer zelf maar verder moet invullen.

Tijdens mijn tweede China reis in 2011 – de eerste had Beijing als einddoel, maar liep voornamelijk door Siberië en Mongolië – was Chengdhu onze verste bestemming landinwaarts. Je zit daar al bijna op de grens van Tibet.
Ons gezelschap had daar in de buurt eerst het Panda natuurreservaat bezocht en gehoord hoeveel bamboe zo’n beest per dag eet – nou een heel bamboebos.
De stad zelf was voor ons een ‘vrije’ dag, die je zelf in kon vullen. Ik oefende vanuit m’n hotel vast met een blokje om – dat bleken eindeloos veel ‘hoekjes om’ te zijn, een halve wereldreis…

Ik ging eerst mee met een tweetal dat in een park een terrasje opzocht. Maar die wilden daarna met z’n tweeën verder. Toen ik eenmaal in m’n eentje op weg was in die megastad, met z’n 15 miljoen inwoners, voelde ik me behoorlijk verloren.
Daar ga je dan, kaartje in de hand, lopen, lopen, lopen…
Gelukkig wist ik precies waar ik heen wou: de Boeddhistische Baoguang Tempel, met z’n beroemde scheve pagode. Bepaald niet daar om de hoek… Maar ik had gehoord dat het een Zen-boeddhistisch klooster was, dus ik voelde me verwant…
Ik had al eerder gemerkt dat er in China een onverwachte vrijheid van godsdienst bestond en dat een aanzienlijk percentage van de bevolking er de erehuizen bezocht, ^[1] voor mij was het aanlokkelijk me door die stroom positieve energie mee te laten voeren, dat voelde een beetje als thuis. Maar ik had ook ontdekt dat de uiteindelijke bewegingsvrijheid – in- en uitreis, emigratie – uiterst beperkt was…

Ik dwaalde steeds verder Chengdhu in, ik kreeg het er benauwd van, het was een reis naar het einde van eindeloos. Met weeë benen dwaalde ik verder…
En toen kwam de redding. Bij de oversteek van de zoveelste allee, stond ik bij de zebra te wachten naast een jonge rugzaktoeriste. We raakte aan de praat en bleken dezelfde bestemming te hebben.
Dat was in die omstandigheden goud waard. Ik voelde haar durf en onbekommerdheid – wat ik te bieden had, geen idee.
Ze bleek een Engelse scholiere te zijn, die net examen had gedaan en besloten had een wereldreis te maken. Ze had al heel wat landen aangedaan, en dat op die leeftijd…
Zo trokken we samen verder.

Toen we eindelijk bij de Baoguang Tempel geraakten, bleek dat een uitgebreid complex te zijn. We keken wat rond, maar zochten eerst verpozing in het grote vegetarische restaurant wat daar was.
En terwijl we daar iets nuttigden, kwamen er twee mannen op ons af – duidelijk ingewijden, ook al herinner ik me geen speciale kledij. Ze spraken ons niet zomaar aan … we kregen een bad van aandacht… En ze vroegen ons toen of we in de beroemde, eeuwenoude bibliotheek geïntroduceerd wilden worden, met, geloof ik, de grootste verzameling antieke boeddhistische geschriften ter wereld.^[2]
Vol verbazing zeiden we ‘ja’ – ik dacht eerst dat de jonge vrouw hun belangstelling had, maar bij nader inzien kon ik het wel eens zijn. Waarom? Geen idee. Maar natuurlijk liet ik me het welgevallen…

Collage met de Pagode (l), en rechts 2x ingezoomd op de toegangspoort

Een van de twee mannen voerde ons mee en leidde ons door een uitgebreid zalen complex, haalde folianten uit de kast en liet ze ons zien. Verbluft keken we ernaar – als in een droom bewoog ik daar voort… Op een gegeven moment vroeg onze begeleider of hij onze naam en email-adres mocht noteren. We gaven ze – alleen jammer dat ik zelf die van mijn reisgenote niet noteerde.
Toen we terug waren in het restaurant namen we afscheid van onze gids, met z’n tweeën keken we nog wat verder rond op het terrein. Maar al die aandacht die we gekregen hadden bleef een raadsel…

Mijn gezelschap besloot daar in de buurt nog verder te gaan kijken, onverschrokken, in haar eentje.
We namen afscheid – ik dacht er weer niet aan haar adres te noteren…
Zelf wist ik, gesterkt door al die warmte, uiteindelijk mijn hotel te bereiken.
’s Avonds at ik daar in de buurt in het gezelschap van een aantal reisgenoten, dat zich onverwacht had aangediend. Dat was heel genoegelijk – met een van hen heb ik contact gehouden, we hebben elkaar in Amsterdam nog eens ontmoet.

Ik had het er met Klaaske over dat het zo opmerkelijk is dat in China alle straatnaambordjes van de naam in het Engels voorzien zijn. Terwijl dat in Japan naar ik hoorde niet de gewoonte is. Klaaske dacht dat het was omdat China de wereld wil domineren. Ik dacht meer aan de Chinese openheid – waar Japan zich altijd afgesloten heeft voor de wereld.

Epiloog
Toen ik weer een paar maanden thuis was, kreeg ik een mailtje vanuit Chengdhu met de vraag of ik het adres van een Boeddhistisch centrum in Nederland had, waar iemand die in ons land op bezoek was terecht kon. Ik wist niet wat de eigenlijke bedoeling was, misschien een poging tot asiel? Hoe dan ook was mijn antwoord heel inadequaat (iets over mijn eigen ‘Tao-zen’ of zo). Terwijl ik ze gewoon naar een bestaand centrum had moeten verwijzen, bijvoorbeeld naar het Shambhala Meditatie Centrum van mijn schoonfamilie. Maar ja, ik was nu eenmaal een vreemdeling in Jeruzalem…

Op 10 maart plaatste ik onderstaande video, die – zo schreef ik – “met heel veel aandacht gemaakt is en culmineert in het duet van Wu Fei en Abigail Washburn, dat reikt van de Appalachian country tot de prairies van Xinjiang.”
Een keertje herhalen kon zeker geen kwaad, leek me.

[1] Zie de indrukwekkende lijst van ‘National Key Buddhist Temples in Han Chinese Area’.
[2] Met een exemplaar van de ‘Bloemenkrans Soetra’ (Avatamsaka Sutra), daterend uit de Yuan-dynastie (1271-1368), met gouden en zilveren pigmenten.

Het lied van de Eerde

Toen ik onlangs met vriendin Emilie – die ik al vanaf de zen-schoolbankjes ken – deelnam aan de ‘Krishnamurti- en Sterkamp Wandeltocht’ in Ommen (zie mijn verslag daarvan op het ‘Zen als Leefwijze’ Blog), bleek dat toch meer van onze krachten gevergd te hebben dan we dachten. Onze gids had, ondanks zijn beginnend Parkinson, er flink de sokken ingezet, alsof hij een padvinder van achttien was – laat nou dat landgoed Eerde, waar Krishnamurti ooit verkeerde, op dit moment een kampeerterrein van ‘Scouting Nederland’ zijn…
We besloten daarom onze terugreis naar Amsterdam nog maar een dagje uit te stellen – Emi, die daar in de buurt gekampeerd had, zou met haar e-Bike op de trein, ik in de auto met haar bagage. Gelukkig vonden we in hartje Ommen een B&B van ‘Vrienden op de Fiets’ – waar ik als ‘tegenligger’ gedoogd werd.

Het was wel even zoeken geweest naar een onderkomen, pas bij het tiende telefoontje lukte het – bij een mevrouw, die net een opzegging ontvangen had en blij was met onze komst. Maar toen we daar aangekomen het telefoonnummer belden – we konden de ingang niet vinden – verscheen er boven de winkel, waar het was, een grijs herenhoofd voor het raam. Maar onze vergissing werd royaal door de vingers gezien, we werden als de Drie Koningen ontvangen.
Aan de Maria beeldjes te zien, was onze gastheer inderdaad katholiek – maar Zij stond daar bepaald niet alleen, verspreid over de kamer stonden tal van uit hout gesneden Afrikaanse mensenfiguren … waren we op een missiepost beland? Onze gastheer bleek inderdaad zijn halve leven als verpleegbroeder in landen als Lesotho en Mozambique te hebben doorgebracht – hij vertelde zelfs dat het geld dat hij voor onze logies ontving, ten goede zou komen aan een pleeggezin in Lesotho. Een zeer bewogen mens…

Maar toen hij maar niet ophield met praten, verdwenen we rap te trap af naar een terras aan de overkant, alwaar – het was inmiddels al 9 uur – nog een salade voor ons werd bereid. Terwijl we daar onder een parasol zaten, kwamen even later alsnog de regen- en windvlagen langs die zich de hele dag boven het Vechtdal afgetekend hadden…
We vluchtte ijlings naar het pension, een steegje in, door een prieeltje naar de ingang en toen de trappen op naar onze zolderkamers – waar nog steeds de broeierige hitte hing van afgelopen tropische dagen. Ik verdween schielijk onder de douche om het stof van de Eerde af te wissen…

De volgende ochtend stond ons een vorstelijk ontbijt te wachten – waarvoor onze wensen de avond ervoor al waren genoteerd: eitje, theetje, koffie met melk uit de melkschuimer, kaas, eigen jam, boterhammen bij de vleet…

Emi schenkt zich kamillethee bij uit de aangeklede theepot.

Hein zit wat afwachtend achter de feestelijk dis – zie de Afrikaanse trommels.

Hoe wij daar toen ontkomen zijn, weet ik nog steeds niet – o ja, mijn auto moest om 11 uur verdwenen zijn van een pleintje daar in de buurt.
Na een ritje langs de zelfpluk bosbessenboerderij verderop, zijn we toen ieder ons weegs gegaan – de tropische stortbui, die mij vlak voor Amsterdam ieder zicht op de weg ontnam, zag Emi vanuit de sprinter in de buurt van Almere. We reden ongeveer gelijk op.

Muziek! Driemaal raak, met opnamen uit het Nabije Oosten, opklimmend van ‘klassiek’ tot straatmuzikanten. Veel plezier!
Er circuleert op het ogenblik veel klassiek-Iraanse muziek op het het web, deels van BBC Persian. Deze mooi gefilmde video, met vrouwelijke musici en dans van een man, mag er wezen:

Evenals deze geraffineerde, aanstekelijke muziek van een Israëlisch ensemble:

Last but not least deze rasmuzikanten, met als podium de straten van Istanbul:

^{Helemaal boven: Emi vlak vóór het opbreken van haar tentje langs de Vecht, met e-Bike en buurhond.}

Synthesetijd

Het is al weer bijna tegen sluitingstijd
nog zoveel is ongezegd, onverzwegen
de nachthemel in de verte weet het vergetene
wij dansen nog eenmaal de corona dans

hoe kun je haast hebben als je weet dat
het leven eindig is, in de knop gebroken,
al het verleden samenkomt in het moment
dat me vertelt dat de avond nu gevallen is

Zeg me niet dat er geen nieuw leven is
dat er geen hoop is als de dageraad gloort
brengt de nacht geen raad aan ongelovigen
het echte leven komt van binnenuit

We kwamen Rhiannon Giddens eerder tegen in samenspel met Yo-Yo Ma.

Een beetje surrealistisch was het wel…

Frida Kahlo – Diego on my mind. Self portrait as Tehuana. 1943

Een paar weken geleden nodigde Emilie me uit voor een bezoekje aan het Cobra Museum. We reden erheen met het museumkrantje in de hand, dat de tentoonstelling Frida Kahlo & Diego Rivera en de Moderne Meesters van Mexico aankondigde.
Pas toen we binnen verbaasde blikken kregen, lazen we de kleine lettertjes onderaan: 21 May 2021 – 19 Sep 2021. Shit! Wel een beetje voorbarig van die organisatoren dus…

In NRC Handelsblad van 16 mei 2020 stond een interview met directeur Harry Tupan van het Drents Museum in Assen – dat zeer vooruitstrevend is in zijn programmering – die tien jaar bezig geweest is om daar een tentoonstelling van Frida Kahlo te krijgen. Maar door de corona is de tentoonstelling nu een jaar uitgesteld en is het het Cobra museum – dat uit een andere collectie put – hem voor…

Nadat we de kater weggeslikt hadden, moesten wij het doen met wat de pot schaf: de reizende tentoonstelling This is Surrealism! The Boijmans Masterpieces, veertig topstukken uit Boijmans’ surrealismecollectie, die in Rotterdam voorlopig niet te zien zullen zijn – vanwege die surrealistische verbouwing daar…

En ja, boven gekomen hingen ze daar, ‘in het echt’, al die bekende werken van Salvator Dali, Max Ernst en Paul Delvaux… En deze beroemde René Magritte:

René Magritte – La reproduction interdite. 1937

In een toelichting op de tentoonstelling wordt het surrealisme verklaard als een reactie op de gruwelen van de 1e Wereldoorlog – die de surrealisten zagen als het fiasco van de menselijke rede én een totale veronachtzaming van onze onbewuste drijfveren. Geheel in de lijn van Freud dus.
Op de expositie kom je te weten wat voor trucjes de surrealisten gebruikten om het onbewuste te laten ‘spreken’: automatisch schrijven, in één beweging tekenen en zelfs tekenen met z’n drieën – door het vlak in drieën te verdelen. Wel een beetje naïef allemaal, zou je zeggen…

Vervolgens lees je dat de kunstenaars van Cobra zich op vergelijkbare wijze probeerden te heroriënteren na de schok van de 2e Wereldoorlog – voor hen bestaat er geen ‘waardevrije kunst’, zo die al ooit bestaan heeft.
Ook al is dat allemaal heel begrijpelijk, toch vraag je je af of er met al die progamma’s nog wel ruimte voor ontroering en schoonheid is…

Hoewel ik altijd behoorlijk gecharmeerd was van al die ‘droombeelden’ die de surrealisten ons voorschotelen – bleek de magie intussen wat sleets geworden te zijn … hoe ik ook keek, ik zag niet meer dan een tijdsbeeld, nogal opzettelijk in z’n boodschap, een beetje hol eigenlijk, soms zelfs een beetje ‘lelijk’…
Ook al verwijzen de surrealisten naar een sub-reeële werkelijkheid, de elementen waaruit de voorstellingen zijn opgebouwd, zijn heel ‘realistisch’ weergegeven. Mij leveren ze nu eenzelfde gevoel op als het werk van de ‘Realisten’ hier – je zou haast zeggen: een beetje ‘plat’…

Wat een contrast met dit werk van Lisa Kahlo – waar de ontroering en de schoonheid en de magie vanaf spat… Misschien ook wel omdat het zo persoonlijk is.
Het maakt je des te nieuwsgieriger naar de komende tentoonstellingen over haar werk … 21 mei 2021 dus…

Gelijk door naar deze prachtige concertopname van Anoushka Shankar:

Als toegift een kersverse opname van Yo-Yo-Ma, Stuart Duncan, Edgar Meyer en Chris Thile – zie en hoor hoe de meester het samenspel draagt…

Te midden van de Bahá’ís

Toen ik in 'De Poort' op dit terras zat - ik was net aangekomen - schoof er een enorm, schuinhangend gevaarte door de lucht: een toestel dat net opsteeg vanaf zweefvliegveld Malden, hier vlak om de hoek.

‘De Poort’ is een oord van de Bahá’í-gemeenschap – een loot van de Islam, ontsproten in Iran, met een hoofdkwartier in … Haifa, op de berg Carmel.
Bahá’í is een syncretistische geloofsovertuiging, die een ruime plaats inruimt voor gebed en meditatie. In de woorden van haar stichter, ‘Abdu’l-Bahá:
“Meditatie is de sleutel tot het openen van de deuren der mysteriën. In die toestand keert de mens zich in zichzelf … in die subjectieve gemoedstemming wordt hij ondergedompeld in de oceaan van geestelijk leven en kan hij de geheimen der dingen ontwarren.”‘Abdu’l-Bahá nam de naam ‘Báb’ aan – Arabisch voor ‘de Poort’ – zie verder https://www.bahai.org/

Ik ben hier nu twee dagen en geniet volop. De verhalen komen zomaar naar je toe…
Toen ik zojuist even op het terras zat (dat van de foto boven), raakte ik in gesprek met een vrouw die de tafels kwam afnemen. Toen ik de Mendozaweg op de Mookerheide noemde, vertelde ze dat toen 15 jaar geleden hun boerderijtje in Groesbeek afbrandde, ze tijdelijk onderdak vonden in een vakantiehuisje op Mendozaweg 5 in Mook … naast mijn voorouderlijk huis. Krijg het nou helemaal…
En dat terwijl ik er gisteren daar net een kijkje was wezen nemen en hartelijke ontvangen werd door de huidige bewoners – die me overal lieten rondsnuffelen… Maar daarover straks meer.

Op de dag dat ik hier aankwam, werd ik aangesproken door een man die vroeg of ik deelnemer was aan de cursus De Duik. Toen ik ‘nee’ zei, zei hij dat ik er welkom was… Waarop ik nogal snedig antwoordde ‘dat ik in elk geval m’n zwembroek bij me had.’
Op de website van ‘De Poort’ las ik dat ‘De Duik’ … “een uitdagende training is voor iedereen die een (verdere) stap wil maken op het pad van persoonlijke ontwikkeling en spirituele groei. Met een duik in jezelf onderzoek je wat je werkelijke drijfveren zijn.”
(Wat ik er ook las is dat zo’n ‘duik’ een vermogen kost…).

Het had gekund dus. Hoewel…
Had ik niet net Maarten’s waarschuwing gelezen dat de zekerheid die het ‘ik’ biedt, juist je grote tegenstander is?
“Alle zekerheid houdt je vast. Kijk eens naar je leven, wat doe je voortdurend? Je speelt op zeker. Dus voortdurend knevel je jezelf. En je wordt door iedereen aangemoedigd daarin. Er zijn zelfs hele cursussen voor: assertiviteit, profilering… Hatsiekadee, de touwtjes nog een beetje vaster aan…”
Maarten Houtman, ‘Weten dat je niet kúnt weten’, Eefde, december 1988, dinsdagmorgen.

Wat ik dezer dagen leer, is dat het verhaal ‘in beweging moet blijven’. Dus als je verhaal stokt, zul je achter je computer vandaan moeten komen en op onderzoek moeten gaan: nieuwe indrukken opdoen, verdwalen in het bos, mensen spreken… Dat alles kan je vernieuwen, een hint geven over je richting, een link om verder te gaan…

Het ‘huisje op de Mookerhei’ werd in 1961 gebouwd als vakantieverblijf, op ½ hectare grond (die toen nog vrijwel kaal was) aan de Mendozaweg. Toen mijn ouders er definitief gingen wonen, kwam er een aanbouw aan (rechts-achter). Toen mijn vader in 1977 overleed, ging mijn moeder er weg. Sindsdien is het tweemaal van eigenaar verwisseld. NB. Het is jammer dat struiken inmiddels het gezicht op het karakteristieke balkon ontnemen – waarvandaan je ooit de Maasvlakte zag en de torens van Cuijk.

Woensdagmiddag struinde ik in rap tempo naar de Mendozaweg – een wandeling van meer dan een uur, maar het liep lekker. Wel maakte ik me allengs zorgen over de terugweg: zou ik op tijd zijn voor de maaltijd, zouden m’n benen het niet begeven… En toen ik daar in de buurt kwam, begon ik zelfs op geparkeerde zakelijke auto’s te letten, of ik met een ervan straks wellicht mee terug zou kunnen liften…
Maar toen ik uiteindelijk het huis op nr. 7 bereikt had – door mijn vader ooit Kohinoor genoemd, ‘Berg van licht’ – lonkte het avontuur. Ik maakte contact met de dame die de tuin stond te sproeien. Ze vertelde dat er een paar jaar geleden ook iemand langs was gekomen. ‘Ja, mijn nichtje en haar man,’ zei ik. Ik werd direct binnen gelaten en vergat even alles. Zelfs zó, dat ik op het eind m’n bril kwijt was – die ik achteloos in m’n achterzak had gestopt…

Maar toen ik eenmaal weer buiten stond, besefte ik dat het inmiddels écht laat was … nog een heel uur teruglopen… Ik begon steeds sneller te lopen over de lange Biesseltsebaan – tot er een auto naast me stopte en een vrouw vroeg ‘of ik het bungalowpark wist te liggen’. Ik begon op m’n smartphone te zoeken – ze bleek precies de verkeerde kant op te rijden, ondanks haar TomTom. En toen ik het eenmaal gelokaliseerd had, bleek het pal naast ‘De Poort’ liggen… Als betrouwbare gids mocht ik met haar meerijden en binnen een mum waren we er… Bij het afscheid bedankte ze me ook nog voor ‘de psychische begeleiding’ – ze had in de rats gezeten…
Dan vraag je je af: hoe is het in godsnaam mogelijk, alweer zo’n coïncidentie op deze magische plek … terwijl je gaat ontstaat de weg…

Tot slot nog wat ‘Bahá’í-varia’

De Bahá’í-beweging koestert haar ‘100 deugden’… Eén ervan zie je als je het terrein van ‘De Poort’ verlaat: een bordje met Weg van Dienstbaarheid. “Dienstbaarheid is ons eigenlijk te min…”, zei Maarten Houtman vaak. Hij zou zich hier thuis gevoeld hebben… NB Anderzijds, toen ik aan de vooravond van m’n vertrek dit ‘raakvlak’ in een gesprek met de manager noemde, konden we elkaar daarin toch niet echt vinden… De geschiedenis van het onderkomen bleek meer stof op te leveren.

Bij de deuren op de gang hangen naambordjes met ‘Moed’, ‘Vergevingsgezindheid’, ‘Respect’, ‘Mededogen’, en nog vele andere. Bij mijn kamer was het ‘Volharding‘: Volharding is de wil om door te gaan. Wanneer je je ware richting hebt onderscheiden, blijf je op koers, hoe lang het ook duurt, ongeacht de hindernissen die je op je pad tegenkomt. Op mijn handdoekenpakket lag het kaartje van ‘Inzicht’ – zie boven. Je voelt de verleiding het als een persoonlijke boodschap te zien…

Vanaf m’n bed ontwaar ik op het plafond een versiering, het moet wel een gestileerde pijl richting Mekka zijn… Ik check de richting met het kompas van mijn telefoon. En ja hoor: 130° ZO. En dat terwijl de Bahá’ís in het Perzië van de 19e eeuw door de sjiieten als ketters beschouwd werden en te vuur en te zwaard bestreden, uitgeroeid – zoals de Katharen in Frankrijk. En ze worden er nog steeds vervolgd…

In de schemer wordt bij de ingang van ‘De Poort’ de feestverlichting ontstoken – een van de kleine attenties die het verblijf zo aangenaam maken. Het personeel – ook dat van buiten – is aardig en behulpzaam (ook zo’n deugd…). En de vegetarische maaltijden zijn overvloedig en lekker. Zo wordt er een ruimte gecreëerd waarin je je vrij en op je gemak kunt voelen… En er staat een espressomachine, een heet water- en een melkschuimapparaat vrij ter beschikking… Wat wil je nog meer? Amsterdam was vergeten – geef mij maar de Bahá’í…

Licht en donker

Op de vlucht voor mijn schaduw
zoek ik het licht en trek mij terug
in mijn uitzichttoren van één bij één
waar ik verre kusten kan zien gloren.

Mijn blik dwaalt over ’t Zwarte Water
waar Hanzescheepjes de zee op zeilen –
ooit stond er de wieg van mijn familie –
en de IJsel slingert zover het oog reikt.

Eeuwen later wordt mijn blik getroffen
door ’t water van de Hollandse IJssel,
dat dreigend tegen de boorden klotst –
de dijk bij Nieuwerkerk is al gebroken.

In een woning in Krimpen is mijn familie
doende de huisraad naar zolder te sjouwen –
de jongens De Waal met de ijzeren kachel –
angst voor de stormvloed overspoelde ons.

Gelukkig zijn we daar een halfjaar later weg
en wonen dan hoog en droog in Nijmegen –
waar ik bang de meters boven NAP bereken.
Aan de voet van ’t Valkhof stroomt de Waal.

De Amsterdamse moraal van ’t verhaal luidt
dat ik jaren op woonboot ‘Hobbitstee’ woonde –
die in de storm van mijn dromen vaak losslaat
en water maakt, maar mij nooit laat verzuipen.

Hein Zeillemaker

Terwijl je gaat ontstaat de weg

Wat zijn we eigenlijk aan het proberen…
onszelf te passeren?
Uit de klei te verheffen,
onszelf te overtreffen?
Terwijl je gaat ontstaat de weg.

Prachtige, organische ‘folk music’ van het Siberische Toeva ensemble Huun-Huur-Tu – zouden zij die fascinerende Mongoolse musici zijn geweest, die nu en dan onder het Rijksmuseum zaten te spelen als ik daar langskwam op weg naar m’n werk?

Huun-Huur-Tu zou 18 oktober een concert in het BIM-huis geven, maar dat is afgelast. Op de website stonden ze als volgt aangekondigd:

De zangers van Huun-Huur-Tu hebben gezicht gegeven aan Toeva, de mysterieuze republiek aan de grens van Mongolië. Begin jaren negentig verschenen de eerste albums van de groep die Westerse luisteraars verblufte met boventoonzang, een techniek waarbij de keel gebruikt wordt en meerdere verschillende toonhoogtes voortgebracht worden door één stem. De zangers komen voort uit de nomadische cultuur van Toeva en hun songs zijn geïnspireerd door eeuwenoude sjamanistische rituelen. Daarbij spelen ze traditionele instrumenten zoals fluit, vedel, luit en percussie.
Dit najaar verschijnt nieuwe muziek van Huun-Huur-Tu bij het boek Terra Incognita – Tuva, van de Duitse fotograaf en muziekproducent Ulrich Balß. Huun-Huur-Tu werkte in de afgelopen dertig jaar samen met zeer diverse musici en ensembles, waaronder Kronos Quartet, Ry Cooder, Frank Zappa, The Chieftains en Trilok Gurtu.

Het wapen van de Republiek Toeva, een autonome republiek binnen de Russische Federatie, gelegen in het zuidwesten van Siberië (niet ver van Irkoetsk), ten noorden van Mongolië.

‘A Decade of Sun’ – High Speed, in één uur

Here Comes the Sun – gefilmd in honderdzesenveertig omwentelingen om zijn as, gecondenseerd tot een ‘event’ waar je je ogen niet vanaf kunt houden. De energie spat er vanaf, zó dichtbij de bron van alle leven ben je…
En je vraagt je af: hebben we nu alles gezien – afgezien dan van die vele andere miljarden sterren die, buiten ons gezichtsveld, nieuwe werelden openen. Maar daar kunnen we maar liever niet omheen draaien, heliocentrisch als we zijn. Het duizelt me nu al…

NRC kwam gisteren met het spectaculaire bericht ‘Unieke timelapse toont de intense onrust van de zon’: “Tien jaar zonneactiviteit is door de NASA samengeperst in een film van ruim een uur: ‘A decade of Sun’. Dankzij de gestaag doorfotograferende Solar Dynamics Observatory (SDO) zien we de belangrijkste ster in ons leven eindeloos om zijn as draaien. Iedere seconde brengt een nieuwe dag in beeld, vol plasmawervelingen in de corona en magnetische bogen aan het oppervlak.”

Als je straks naar deze hypnotiserende beelden kijkt, is dit van belang:

De Zon is een bijna perfecte bol met een afplatting die geschat is op 0,000 008 77, hetgeen betekent dat de pooldiameter 11 km kleiner is dan de equatoriale diameter. De Zon is niet vast, maar in plasmatoestand, waardoor verschillende rotatiesnelheden mogelijk zijn: de rotatiesnelheid aan de evenaar is hoger dan aan de polen. De rotatie aan de evenaar is ongeveer 25 dagen en aan de polen 36 dagen. Gezien vanaf haar noordpool draait de Zon, net als de meeste objecten in het zonnestelsel, tegen de klok in.
De Zon heeft een massa van 332.946 maal de massa van de aarde, dat is 99,86% van de massa van ons volledige zonnestelsel. Deze massa bestaat voornamelijk uit waterstof, in de buitenste lagen 70 massaprocent. Het andere veelvoorkomende element is helium, zo’n 28 massaprocent. In het centrum van de Zon, waar door kernfusie waterstof wordt omgezet in helium, is het gehalte aan waterstof vermoedelijk lager (35 massaprocent) en dat aan helium hoger (63 massaprocent).
Wikepedia

Je kunt op de website van de NASA, via de rubriek The Sun Now op de SDO-website, iedere dag weer de kalme onrust op de zon zien. Er zijn tornado’s in de atmosfeer, golven van plasma over het oppervlak, en zelfs oceaanstromingen van plasma boven en onder de evenaar.
Dit is het laatste beeld:

2020-07-10 00:46:46 UT (Universal Time) [klik om te vergroten]
“With a triad of instruments, SDO captures an image of the Sun every 0.75 seconds. From its orbit in space around the Earth, SDO has gathered 425 million high-resolution images of the Sun, amassing 20 million gigabytes of data over the past 10 years. Compiling one photo every hour, the movie condenses a decade of the Sun into 61 minutes.”

De muziek bij de film is van Lars Leonhard. NRC:
“Onder begeleiding van lome lounge-muziek is A decade of Sun een hypnotiserend spektakel geworden van een versnelde zon die toch verrassend traag ‘voelt’. En misschien niet traag genoeg. Want op de computer is de afspeelsnelheid makkelijk te manipuleren en het lijkt erop dat langzamer hier mooier is. Op de huidige NASA-snelheid is de zon een wat amechtig vlammende bol, maar met wat extra vertraging wordt hij meer de haast onbewogen energiebal die hij is, op 150 miljoen kilometer van de rotsige aarde en 330.000 keer zo zwaar. De loungemuziek van de NASA kan de vertraging ook best wel hebben. De muziek is van de Duitser Lars Leonard, die al jaren huiscomponist is voor veel NASA-films, in wat hij zelf noemt ambient, dub-techno and deep-house-stijl.

En dan tenslotte – wat anders? – ‘Here Comes the Sun’:

‘Cantico Espiritual’ van Johannes van het Kruis

Gestrand op weg naar een verre bestemming, bracht ik gisteren een onverwacht bezoek aan het Kröller Müller Museum.
Ik was bij de ingang van de Hoge Veluwe al gewaarschuwd dat bezoek aan het museum nog steeds aan het corona regime onderhevig was: ‘Uitsluitend op afspraak…’
Maar vertrouwend op mijn goede gesternte, mijn museumkaart en mijn zeventien Tropen(museum)jaren, wist ik toch binnen te geraken. En eenmaal binnen, had ik alleen maar belangstelling voor Van Gogh…
Al gauw liep ik de vertrouwde zalen binnen – waar nu overal bordjes met ‘Maximaal vier personen’ hingen. Nauwelijks was ik – binnen het quotum – een zaal binnengelopen, of ik zag dit schilderij hangen. Er voer een kleine schok door me heen…

Vincent van Gogh, Op de drempel van de eeuwigheid, 1890, 80x64cm
[eigen foto, 26-06-2020, 12:47 – klik om te vergroten]

Ongelofelijk! Ik was het werk nog onlangs tegengekomen, weliswaar in een totaal onverwacht verband – dat me sterk geïntrigeerd had. Maar waar was dat?

Aan het eind van de dag thuisgekomen, bladerde ik door mijn browser geschiedenis en toen had ik het al gauw gevonden:
In zijn toespraak Het komt vanzelf…, (Tao-zen sessie december 1993) vertelt Maarten Houtman over een boek, “geschreven door een vrouw die groot is geworden volgens de mystiek van Johannes van het Kruis en die zichzelf alleen maar als totaliteit ervaart. Maar ze kan wel niks meer doen…”
En hij tekende hierbij het volgende aan:

“Ik vraag me af waarom we toch altijd ergens anders willen zijn, want het is een fantastisch lichaam wat we hebben, fantastisch! Daar zijn we nog lang niet op uitgestudeerd, nog helemaal niet. Dat is zo ongelooflijk, dat lichaam, daar kunnen we nog zovéél van leren… Waarom moeten we eraan zitten veranderen? Waarom moet het nou etherisch worden?”

Toen had ik daarna ‘Johannes van het Kruis’ gegoogeld, en vond daar een lemma van zijn werk ‘Donkere nacht van de ziel’ En het was dáárin dat ik deze afbeelding Van Gogh had gezien…
__________________

De cirkel was rond en mijn nieuwsgierigheid gewekt, ik ging gelijk aan het werk.
Eerst een fragment uit dit gedicht (want dat is het) van Johannes van het Kruis:

In een nacht, aardedonker,
in brand geraakt en radeloos van liefde,
– en hoe had ik geluk! –
ging ik eruit en niemand
die ’t merkte – want mijn huis lag reeds te slapen
Johannes van het kruis, Donkere nacht van de ziel (eerste couplet).

(toen ik daar in het Kröller Müller Museum was en zo nu en dan een blik van een suppoost opving, zag ik weer eens dat dat bestaan ook een ‘Donkere nacht van de ziel’ is…).

Verder zoekend vond ik op het web, bij de link Hooglied en andere teksten van Johannes van het Kruis, dat diens ‘Hooglied‘ recent op muziek gezet is door Amancio Prada: Cantico Espiritual.
Eerst de complete geluidsopname, waarvan de cd te bestellen is bij Carmelitana, Burgstraat 46, 9000 Gent (of bij ons te lenen is bij het Muziekweb):

Op onderstaande video zie je Amancio Prada zijn werk uitvoeren:

Hier zie je hem nog eens tijdens een tv optreden:

De complete tekst van het Geestelijk Hooglied van Johannes van het Kruis, een dialoog tussen de Bruid en de Bruidegom, kunt u hier nalezen.

AWAKENING | Alim Qasimov & Michel Godard

In Coronadagboek #6 het witte huis refereerde ik aan een concert van zanger Alim Qasimov met Michel Godard op serpent. Ik heb via Muziekweb nu hun nieuwe cd ‘AWAKENING’ in huis, waarin onderstaande boeiende conversatie tussen de Nederlandse filmer Frenk Scheffer en Michel Godard staat afgedrukt.

Maar eerst de muziek…

Michel Godard
Dear Frank, after our concert in Amsterdam, you gave me very nice compliments about the music which was encouraging. Would you mind going back to that moment?

Frank Scheffer
When I listened to it for the first time, and then again recorded, it was as if the music was in a cocoon. I pictured Hieronymus Bosch’s “The garden of Earthly Delights”, where we see two people in a cocoon, creating a feeling of peace and beauty.
We do not belong to any existing culture, but we create a new entity. Here 1 + 1 =3. It’s a separate world. I feel that’s very important today. In Western musical tradition, the idea of renewal has come to an end. What we see now is not a vertical but a horizontal line which integrates other parts of the world. I believe the juxtaposition of two cultures is the new avant-garde.
It’s something I felt strongly the first time I heard you play with Alim (Qasimov). That strong feeling of “this is the real avant-garde of our time”. It is obvious that we are destroying our planet and the only way to stop this, is by becoming one as citizens of our global village. Music shows us the way. Your relationship with Alim is meaningful because it is not defined by any pre-established context. It is pure beauty, it’s divine, and that’s the essence of art.

Alim Qasimov, zang

Frank Scheffer
The voice of Alim reaches a whole other dimension. It’s like “speaking with God”. How do you feel about your instrument and the way you play in this situation?

Michel Godard
I really felt that a powerful energy flows through Alim. To make our connection possible, I let go of all sorts of fears (do I understand what is being played, does it make sense, is it good or bad, etc) and I trusted my voice (the serpent in this case). During rehearsal, I tried the tuba at one point and I immediately saw in Alim’s look: please, go back to the serpent. In perfect harmony with voices, the serpent has been the instrument which has allowed us to connect heaven and Earth in French churches since the end of the 16th century. My aim is to reconnect with this sacred role of the instrument and playing with Alim helps me do that. I feel that’s where the music is.

Michel Godard, serpent

Frank Scheffer
Can you relate to Alim’s voice?

Michel Godard
Of course. I don’t know all the musical rules of Alim’s music. My background is European classical music and jazz. But if we forget about all the artificial boundaries between music styles and cultures, we can hope to become one. With a lot of respect for one another, without mental control and with an open soul, we can reach deep understanding. Trust is the key word. Only then, music becomes really useful.

Frank Scheffer
In my film ‘Voyage to Cythera”, Luciano Berio says: “Today, everyone thinks that all music is the same. I don’t agree with that because music has different functions.” Entertainment music is nice, great, but if you want to touch the soul of the listener it’s a different story. To me, that aspect of music is connected to us like the universe. Music can take us to the external universe, but it also brings us to our internal universe and allows it to open. That’s what I felt the first time I listened to you play. You’ve created a new entity, even stronger, shaping the spirit, which I find hopeful.
It’s hopeful music for the future!

Tot slot nog een duet van Alim Qasimov en Michel Godard, A Trace of Grace.
Inderdaad goddelijke muziek…