Categorie: 2020

Dat wij de wereld ervaren als een continuüm met een begin en een einde, komt door ons onvermogen onszelf als tijdelijke, zich voortgaand ontwikkelende levensvorm te beleven. En zonder het besef van het betrekkelijke ervan, conditioneert iedere volgende ervaring ons verder…
Maarten Houtman, Begin en eind

En het gebeurde in die jaren dat de onvoorstelbaar grote krachten van voortplanting en seks uit de knop barstten – bij mij voorlopig in m’n verborgen leven. Maar hoe kom je er vervolgens mee voor de dag?
Zoals gezegd, het ‘milieu’ zat daarbij alleen maar tegen, ik had ouders die onder de druk van de toenmalige economische crisis zeven jaar verloofd waren geweest, mét ‘onthouding’… Onvoorstelbaar.
Toch leek het met Klaaske en mij dezelfde kant op te gaan. In die vier lange schooljaren zaten we wel eens bij elkaar thuis op de kamer ‘huiswerk te maken’, dat was heel spannend… Maar seks? Nee.

Ik flapte daar op de Driehuizerweg er een keer zomaar uit ‘dat ik geen kinderen wilde’. Misschien een verkapte manier van zeggen dat ik juist wél seks wilde… En ook begreep wat de gevolgen konden zijn.
Toch kon, wat ik daar stamelde, óók een kennisgeving zijn van een inzicht dat inmiddels in mij gerijpt was: dat ik in deze wereld vol horror – de net voorbije oorlog, het dreigend nucleair Armageddon, gevoegd bij de ‘onmin in eigen kring’ (zie afl. #3) – geen kinderen wilde ‘neerzetten’…

Maar intussen had het leven alles overhoop gegooid: Klaaske in haar piere eentje in Amsterdam, ik vertwijfeld nogmaals in die klas. Maar toen later de militaire dienst kwam, opende zich een geheel nieuwe wereld: ik ‘kwam op voor m’n nummer’ en was een nummer, belandde in een exclusieve mannenwereld, en werd door de training snoeihard met m’n lichaam geconfronteerd – dat daardoor een hele transformatie onderging.
Ik overleefde het – met moeite. Maar viel vervolgens op de stormbaan door m’n lip…
Stante pede stond er een jeep voor me klaar en ik werd als een prins naar het ziekenhuis gereden, waar de chirurg mijn ‘hazenlip’ vakkundig repareerde. Eenmaal terug in de kazerne – de pleister was er inmiddels af – vroeg een Sergeant 1^e klasse (hij had nog in Korea gevochten) waarom ik geen snor zou laten staan…
Gevleid door die aandacht – of was het ‘misleid’, wilden ze een aansprakelijkheidsclaim voorkomen? – liet ik een ‘krijgshaftig’ snorretje staan.

Met verlof bij mijn ouders thuis, samen met Klaaske

Als dienstplichtige mocht je om de week een weekend met verlof. Maar door mijn strafoverplaatsing naar Hohne aan de Oost-Duitse grens – ik had geweigerd tot officier opgeleid te worden… – werd ik maar eens in de zes weken losgelaten, maar wel voor een hele week.
Ik was niet meer te houden… En reisde linea recta naar Amsterdam om Klaaske te zien.
En zo is het gekomen…

Klaaske bleek een riant studentenappartement te hebben, dat ze van een nicht kon overnemen. Met beneden een wc bij een min of meer coulante hospita. Ze had het daar die winter wel ijzingwekkend koud gehad – net als ik trouwens in mijn tent op de Lünenburgerheide.
Ook Klaaske was in een totaal vreemde wereld terecht gekomen, met grote eenzaamheid in haar eerste jaar.

Inmiddels was ik hier in Oirschot gelegerd, waar ook al een heide was om doorheen te ’tijgeren’. Toen ze me na veertien maanden definitief loslieten, waren wij eindelijk bij elkaar…

Er is al weer een nieuw cello-fenomeen opgestaan: Maya Fridman

6e gymnasium, met Klaaske vooraan, ik (m.) zou daar nog een jaartje doorgaan.

Wat ik nog niet verteld had is dat ik in het ‘CLA-koor’ zong, het schoolkoor van het Christelijke Lyceum Arnhem, en wel als jongenssopraan… We zongen daar op het podium van de gymzaal heel bezield het Ave Verum van Mozart, want onder de bezielende leiding van Leo Pappenheim, dirigent van het Gelders Orkest. Mij was daar geen lange carrière beschoren … ik kreeg de baard in m’n keel.

Niet lang daarna ging ik over op de klarinet, aangestoken als ik was door de Amerikaanse jazz, met Sidney Bechet als grote voorbeeld, naast anderen. Mijn lieve ouders stuurden me naar de Nijmeegse Muziekschool, waar ik les kreeg van Hans Kropp, eerste klarinettist van … het Gelders Orkest. Die deed wat hij doen moest: ik kreeg études en liedjesboeken om te oefenen. Maar juist hier ontbrak de bezieling – wat een nogal persoonlijke kwestie blijkt te zijn. Wars van elk moeten, bleef de klarinet voor mij improviseren.
Ik zou later in Amsterdam bij Jan de Pijper (echt waar…) mijn schade ruimschoots inhalen, dankzij hem ontdekte ik dat samenspel een grote vreugde kan zijn… Lees in Das Narrenschiff voor mijn verdere muzikale avonturen.
Klaaske had zich daar inmiddels natuurlijk allang bijgevoegd. Voor haar waren haar vliegensvlugge, sensitieve vingers de opening, zij had zich jarenlang op de piano bekwaamd. Later kwam er ook eentje op onze woonboot te staan.

Waar waren we ook weer gebleven?
Klaaske en ik zaten op die school al met al vier hele jaren bij elkaar in de klas. We kwamen bij elkaar thuis en ik ging één keer met haar familie mee op vakantie. En intussen bereidden we ons voor op onze studie in Amsterdam.
En toen kwam de kink in de kabel…
Ik heb hier al eerder beschreven dat ik voor mijn eindexamen zakte:

Toen ik in 1962 voor het eindexamen Gymnasium zakte, was dat in meerdere opzichten een dreun: ik zou samen met Klaaske naar Amsterdam om te studeren, ik moest plotseling nog een jaar op school zitten, en daarna moest ik vanwege mijn leeftijd in militaire dienst … Whamm!!
Toen heb ik voor het eerst van m’n leven gemerkt dat je geholpen wordt – hoewel dat nog niet bewust tot me doordrong. Zo was er de geschiedenisleraar, die me de ruimte bood in dat ‘verloren jaar’ mijn eigen interesse te volgen (dat kende je gewoon niet…). Ik besloot een werkstuk over de geschiedenis van China te maken, met nadruk op poëzie en filosofie. Ik leefde me helemaal uit en maakte op groot papier zorgvuldig opgebouwde schema’s van de tijdlijn en de personages.

Die geschiedenisleraar was Jan Struik, de klassenleraar linksvoor op de bovenstaande foto.
Een andere bijzondere leraar daar was Dr. W.J.A. Schouten, natuurkundige en kosmoloog, die vanwege zijn wat disproportionele gestalte en grote hoofd, op school ‘de Bonzo’ genoemd werd – met als extra vermelding dat Jaap Fokkens, Klaaske’s vader, op dezelfde school nog les van hem gehad had…

Dr. Schouten speelde een prominente rol in het debat over ‘Evolutietheorie en Schriftgezag bij de Gereformeerde Kerken in Nederland‘, ook wel bekend als ‘de kwestie-Geelkerken’, die midden in de oorlog een splitsing veroorzaakte in de kerk en mijn moeders familie tot op het bot verdeelde – zij en haar ouders bleven ’trouw’, een broer en en zus werden ‘Artikel 31’, zoals men de afsplitsing noemde (in de praktijk volgden de kerkleden de stellingname van de dominee van hun parochie).
Dat gebeurde allemaal vlak voor m’n geboorte, dus ik heb dat schisma met de moedermelk ingezogen…
Dr. Schouten nam een middenpositie in – wat hem door de hooggeleerde gereformeerde theologen ernstig werd kwalijk genomen, hij werd te vuur en te zwaard bestreden, het scheelde een haartje of hij was geëxcommuniceerd…
We zouden Schouten ‘de Galileo van Kampen’ willen noemen – naar de man, wiens copernicaans, heliocentrisch wereldbeeld drie eeuwen eerder al niet in overeenstemming was met de opvatting van de kerk dat de aarde het centrum van het heelal was…
Hem werd dan weliswaar niet verplicht ‘drie jaar lang elke week de zeven boetepsalmen bidden’, maar daar was ook alles mee gezegd.

Ook deze keer een verplicht ‘nummertje’: een fragment uit het Ave Verum Corpus van Mozart, gezongen door het jongenskoor van King’s College in Cambridge.

Jaap Fokkens, aannemer, Klaaske, enigst kind, Wim van Rooijen, gedipl. huisvr.

Het is vandaag zondag – dat etymologisch dicht bij ‘zondig’ lijkt te liggen. Alle regels en beperkingen die door mijn milieu gesteld werden, kwamen op die dag dan ook traditioneel samen: je moest naar de kerk, moest nette kleren aan, je moest je ‘netjes’ gedragen en hoorde niet te werken, in de breedste zin van het woord. Want op de zevende dag had God zijn werk voltooid, op die dag rustte hij…

Daar kwam gelukkig wel enige nuance in, omdat mijn familie, toen ik drie was, vanuit de stad Utrecht in een zwaar gereformeerd dorp belandde. Daar fietsten wij op zondag langs IJsseldijk naar de kerk in Ouderkerk – dat was volgens de plaatselijke zeden en gewoonten door God verboden …
Nu waren wij de zondaars – en in zekere zin opstandig…

Maar mijn eigen opstand tegen de wurgmoraal kwam pas toen ik een jaar of twaalf was, ik werd bevrijd door … MUZIEK! Het waren de jaren fifties, de Era van de rock-‘n-rol.
Ik zie me daar thuis nog op de rauwe klanken van Rock Around the Clock van Bill Haley & His Comets door de voorkamer dansen – waar ondanks het Nieuwe Zakelijkheid-ameublement toch een plechtige sfeer heerste, met een boekenkastje dat zwaar was van de theologische werken van ‘onze Voortrekkers’ – tenslotte, we trokken nog steeds door de woestijn…

One, two, three o’clock, four o’clock, rock
Five, six, seven o’clock, eight o’clock, rock
Nine, ten, eleven o’clock, twelve o’clock, rock
We’re gonna rock around the clock tonight

Bij Hein thuis

Niet bepaald subtiele poëzie…
Maar ik zwierde door de kamer op die woeste klanken, helemaal losgeslagen en lijfelijk – en dat was precies waar mijn ouders bang voor waren: dat ik zou losslaan van het ‘milieu’ … en, diepweg, zou worden ‘verteerd’ door de lijfgelijkheid…
In mijn biotoop ‘werd niet gedanst’, dansles, don’t even think about it – wat ik dan ook niet deed, ik vond het maar flauwe kul. Maar de oer roerde zich in mij met volle kracht, van die stilering ervan had ik een afkeer…

Bij Klaaske thuis

Hier tekende zich gelijk de nuance af met het milieu waar Klaaske uit voortkwam. Daar heerste sowieso een minder strikte moraal. Dansles was er normaal. En haar vader ging op zondag zelfs naar het voetbal, ook al werd hij daarvoor in de kerk op de vingers getikt.
Oei … zou Klaaske – toen heette zij nog ‘Cobi’ – bij mij thuis dan toch ‘te licht’ bevonden worden? Via mijn broer kreeg ik de ‘kritiek’ van mijn ouders te horen, was zij wel de geschikte partner voor mij?

Ik was verbijsterd, wat z’n echo’s ver vooruit riep… Die bemoeienis was bij mij de aanzet tot een bijna levenslange woede – die zich spiegelde, je zult het niet geloven, aan een vergelijkbaar proces dat Klaaske doormaakte in haar familie: mij schortte het als toekomstige partner namelijk aan ambitie en aangepastheid, ik werd geacht bouwstenen aan te dragen voor later: een gezin, een baan, een huis.
Maar we moesten met elkaar verder…

En hier is ie dan, het onvermijdelijke Rock Around the Clock…

‘Ik hoef niet in een klooster te gaan.’
Zo luidde mijn geruststellende conclusie van de laatste keer.

Maar waar komen al die beelden van kloosters dan vandaan … Abbaye de Fontfroide. Ja, daar zijn we ooit tijdens een vakantie geweest, maar…

Je maakt nu de oudste reis van de wereld, binnendoor, terug in de tijd, naar waar het begon toen je op aarde kwam en nog niets wist, maar wel alles wilde leren kennen, op je gemak, zoveel als prettig voor je was.
Maarten Houtman, Adem- en energie-oefening

Op een bankje in het Sonsbeek park werden toekomstplannen gesmeed…

Ik ontmoette Klaaske op het Christelijk Lyceum in Arnhem. Na een aantal doublures kwam ik uiteindelijk bij haar in de klas.
Ik moet daar in die klas een ‘ervaren’ uitstraling gehad hebben, en geen wonder… Maar misschien was het wel eenzelfde gevoel van verloren zijn in de wereld wat ons samenbond…

Op zeker moment begon Klaaske me briefjes te schrijven, die door klasgenoten werden doorgegeven. Ik herinner me nog het norse gezicht van een van hen… Eenmaal opengevouwen, luidde de aanhef dan: ‘Lieve eigenwijs…’.

Ik was natuurlijk verrast door het gebeuren en door de aandacht die ik van haar ontving. Maar aan de boodschappen zelf moest ik wel wennen … meestal waren het, naar ik me herinner, observaties van mijn gedrag in de klas. Ik nam de briefjes aan, las ze – nieuwsgierig, maar met een lichte wrevel – stak ze bij me en bewaarde ze.

En dan te bedenken dat je zestig jaar later elkaar alleen maar een whatsappje hoeft te sturen – dat niemand je hoeft door te geven. Ik las vandaag nog dat je chatberichten ook kunt back-uppen, dus briefjes bewaren is er niet meer bij.
Geen wonder dat smartphones in de klas verboden zijn. Toen had je nog illegaliteit…

Tijdens een fietstocht met de klas, lagen we uit te rusten op het talud van de Rijndijk. Toen ik opkeek, zag ik Klaaske boven me staan, met de zon achter haar gezicht. Die straling had iets majestueus, ik voelde me verliefd…

Later gingen we samen naar de film. Na afloop zaten we op een bankje in park Sonsbeek … en daar vroeg ik zomaar haar hand. Nee, echt serieus, niet vanuit een terloopse kolder in de kop. Dat was 1 november 1960.
Wel overrompelend allemaal…

Wordt vervolgd.

Ter afsluiting nog een laatste optreden van de dames van Bnat Timbouktou: Tokboto Bayerma, kort maar krachtig.

De  Shake v/d week  is een recente opname van mijn favoriet Yo-Yo Ma, musicerend met de beroemde Amerikaanse fiddler Stuart Duncan:

Op de website van Stuart Duncan, staat over dit optreden het volgende te lezen:

The most recent evidence of Stuart’s cross-genre expansion is “The Goat Rodeo Sessions,” his collaboration with Chris Thile, Edgar Meyer and Yo Yo Ma. During the creative course of this recording, Stuart has opened his mind not only musically, but to a broader concept of composition as well. Each piece emerging with it’s own voice and life. Sony music will release the CD in October, partnered with promotional performances and a possible concert series.

Alleen een mens die zich heel bewust realiseert dat hij alleen is, en dat alleen-zijn ook beschermt voor de zogenaamde gezelligheid, kan op den duur gaan beseffen wat het leven inhoudt. Dat kun je dus niet afdwingen, dat is het mooie erin, dat dat alleen-zijn uitsluitend vrijwillig kan. En dat je dat ook omarmt…

‘Gaan beseffen wat het leven inhoudt…’

Ik loop nu steeds verder in de zeventig – en loop er nog steeds keihard tegenaan dat ik maar weinig van mezelf begrepen heb. Dat is inderdaad een bittere pil…
Eén ding heeft Maarten Houtman er wel bij ons ingestampt – al was het bij mij vaak voor dovemansoren: ga je zelf daar niet voor veroordelen, doe dat niet!

Dus ik hoef geen as op m’n hoofd te strooien, niet diep door het stof te gaan, geen boetekleding aan te doen, niet in een klooster te gaan…

Op 12 maart kreeg ik bericht van de OBA: “Uw aanvraag voor Oulad Lghaba / Asmâa Hamzaoui is gearriveerd.”
Ik stapte direct op de fiets om het plaatje te halen, gelukkig maar… De volgende dag kreeg ik dit bericht:

Vanaf vandaag zijn alle OBA-vestigingen tijdelijk gesloten. De sluiting van publieke locaties is een maatregel van de overheid om verspreiding van het coronavirus tegen te gaan. Alle activiteiten in de vestigingen zijn in ieder geval t/m 31 maart geannuleerd.

Dat was dus op het nippertje – wat het plaatje voor mij heel kostbaar maakte…

We maakten op dit blog al eerder kennis met Asmâa Hamzaoui & Bnat Timbouktou. Ook hier ten lande zijn ze niet onbekend. Zo traden ze op 4 april 2019 op in het Bimhuis, met deze de aankondiging:

De spiritueel geladen gnawa wordt doorgaans gespeeld door mannen. Maar Asmâa Hamzaoui, dochter van een malaam (meestermusicus), pakte al jong de driesnarige guembri (basluit) op en heeft inmiddels de harten van vele gnawa-liefhebbers veroverd. Haar debuutalbum wordt in 2019 verwacht.

Dat album heb ik nu dus in handen…

We herinneren ons nog die dromerige beelden van Bnat Timbouktou op het strand – het blijkt de promotievideo van dit album Oulad Lghaba te zijn, met het nummer Foulani:

Maar er zijn ook opnamen van optredens in Nederland:

Bij deze video staat de volgende toelichting:

In Marokko zijn de Gnawa afstammelingen van slaven, die vanuit de landen ten zuiden van de Sahara naar Maghreb zijn gedeporteerd. Ze zijn de erfgenamen van grote rituelen en spirituele tradities, die poëzie, muziek en dans combineren. De ceremonies (‘lilas’) gewijd aan gebed en genezing worden geleid door een mâalem, d.w.z. een ‘meester van muziek’.

In de afgelopen decennia onstond vanuit deze zeer heilige tradities, een meer seculiere stijl van Gnawa-muziek. Asmaâ Hamzaoui (27) is de leider van de groep Bnat Timbouktou en een van de weinige – en jongste – vrouwelijke ambassadeurs van het genre. Haar passie erfde ze van haar vader, de beroemde mâalem Rachid Hamzaoui. Van jongs af aan leerde ze guembri spelen, een soort 3-snarige geplukte luit, die ze gebruikt om vieringen te begeleiden. Traditioneel spelen vrouwen niet tijdens ceremonies en kunnen ze dit instrument alleen aanraken in een privé-omgevingen (wat vooral het geval is voor de vrouw van een mâalem). Vrouwen die in het openbaar optreden, vormen nog steeds een wijdverbreid taboe.
Asmaâ Hamzaoui leidt haar eigen groep sinds 2012. Bnat Timbouktou blijft grotendeels trouw aan tradities in termen van stijl, maar onderwerpen als afstand, lijden en de herinnering aan het verleden van Afrika zijn altijd aanwezig.
Asmâa Hamzaoui, guembri en zang
Aicha Hamzaoui, qraqab en zang
Soukaina Elmeliji, qraqab en zang
Lamgammah Hind, qraqab en zang

Hier nog een solo-opname van Asmâa Hamzaoui:

En tot slot een een vrolijk YouTube filmpje uit Brussel, waar op een pleintje wervelend gedanst wordt door de leden van Bnat Timbouktou, begeleid door de Magic Music band – zie https://youtu.be/N47o0toxXN8
_____________________________

LATER TOEGEVOEGD:
Nog een recente video van vader mâalem Rachid Hamzaoui – ik heb een sterk vermoeden dat de stralende vrouw die naast hem zit zijn dochter Asmaâ is…

Aandacht.

Is het enige wat telt…
er is geen bijzaak meer,
geen hoofdzaak meer
alleen  a a n d a c h t
is wat telt – tel je mee?
1+1= aandacht
(de ‘rest’ telt niet mee)

Doe er maar een beetje suiker bij…


Toen we gisteravond met ons huiskamer-groepje zaten, kreeg ik een beeld van een beschermende koepel – noem het een ’tipi’ – die ons omsloot.
Na afloop liet Lene me op haar telefoon een Tibetaanse mandala zien, die zou beschermen tegen de corona virus. De afbeelding had als bestandsnaam: VirusProtection.jpg. Denkend aan m’n MacBook, was ik de kluts kwijt…
Er stond de volgende tekst bij:

This is a TagDrol, a tibetan protection mantra which could be active against corona virus: this is the protective yantra of Parnashavari, otherwise known as Ritro Logyunma. She is a jungle goddess who suppresses contagious diseases in general, such as viruses, and is considered a form of Tara, Phagma Ritroma. You can download it to your phone, use it as screen saver or print fold and wear it.

[klik om te vergroten]

Maar mijn week was sowieso al goed…
Het begon allemaal met deze fantastische video, die met heel veel … aandacht gemaakt is en culmineert in het duet van Wu Fei en Abigail Washburn, dat reikt van de Appalachian country tot de prairies van Xinjiang.

Niet lang daarna kwam ik Abigail Washburn weer tegen, samen met … Yo-Yo Ma. Diens Silk Road Ensemble zorgt weer voor de nodige ‘cross-countries’, met ook hier verrassende exotische muziekinstrumenten:

Als klap op de vuurpijl deze wervelende blues – alweer met Yo-Yo Ma en zijn zeer muzikale bende, met dit keer als gast Rhiannon Giddens. Wat een samenspel…

Op Wikipedia las ik over haar het volgende:

“Her latest album, There Is No Other, is a collaboration with Italian multi-instrumentalist Francesco Turrisi released in May 2019. She will also be appearing on a new Smithsonian Folkways collection documenting Mike Seeger’s final trip through Appalachia in 2009, Just Around The Bend: Survival and Revival in Southern Banjo Styles – Mike Seeger’s Last Documentary, which is planned for release in late September 2019.”

Veel luister- en kijkplezier!

Egoles

Als ik leef zonder voorstelling
wie ben dan ik
want het ‘ik’ is een voorstelling

Ik leef in een eindeloze reeks
van voorstellingen
daarbuiten is niets dan niet-‘ik’

Ooit was ik een half uur zonder
voorstellingen – tot de klok
van de Montelbaanstoren sloeg

Nooit ben ik zo bang geweest,
er was niets dat ik
kon benoemen, ‘ik’ kon noemen

In gevaarlijke vogelvlucht geschreven n.a.v. Elke autoriteit wordt leeg van Maarten Houtman: www.maartenhoutman.nl/ … /juli1990/zaterdag/

‘Known for her prowess as a songwriter and tradition bearer who performs with “the skill of a folk-circuit veteran” (Rolling Stone), Grenadian-Canadian artist Kaia Kater took a decidedly different direction for her new album, Grenades.
What started out as a search to discover the roots of her identity became a physical and emotional exploration of history, in particular her paternal ancestry, and has led to bold new heights of imagination and creative expression.
Grenades tells stories of courage and uncertainty; it is an odyssey reflecting on the nature of personal identity, memory, and family— and how sometimes a person must travel across the world to find out where their home is.’
Smithsonian Folkways

Dezer dagen staat Black Consciousness, Zwart bewustzijn, volop in de belangstelling.
In Museum Kranenburgh in Bergen zag ik met Ingrid de tentoonstelling Blues Before Sunrise van de Surinaams-Nederlandse Iris Kensmil, met portretten van auteurs, filosofen, activisten en muzikanten die verbonden zijn aan de zwarte emancipatiebeweging.
Ik was haar eerder tegengekomen op De Grote Suriname Tentoonstelling in de Nieuwe Kerk, waar o.a. het getekend portret Landgenoten #1 van Desi Bouterse van haar hing – allesbehalve haar favoriet.

Iris Kensmil, The New Utopia Begins Here #2, Biennale Venetië

Voor mijn broer Meino

Wie niet gelooft dat het geloof bergen kan verzetten (1 Korintiërs 13:2) – en in ons platte Holland weet iedere amateur-exegeet dat de Heilige Schrift daarmee ‘dijken verzetten’ bedoelt – nodig ik uit om met mij als 10-jarige mee op huisbezoek te gaan in de stormnacht van 31 januari 1953, 3-hoog in het eerste flatgebouw dat bij ons in het bekrompen Krimpen godslasterlijk was neergezet.
De man heette Dick (haar naam weet ik niet meer), samen vormden ze een ‘jong koppel’ uit de kerk, waar wij en famille vanuit een godsdienstig-sociale bevlieging (wat je noemt…) naartoe liepen – al was het in mijn geval dan inderdaad meer ‘naartoe woeien’.

Ik zal nooit vergeten hoe ik, na afloop van het bezoek, op drie hoog me aan de spijlen van het hekwerk moest vastklampen – handje om handje, spijl na spijl – om niet als een pluisje naar de polder beneden geblazen te worden. Mijn oudere broer en ouders hadden, worstelend met de wind, kennelijk zo hun eigen zorgen – ik was altijd al een vroeg-zelfstandig kind geweest.

Wij woonden sinds een jaar in een rijtjeshuis in de dorpskern. Aan mijn avontuurlijke leven op de betonfabriek verderop langs de Hollandse IJssel, was een einde gekomen toen mijn vader als manager ruzie gekregen had met met eigenaar ‘CH’ – wat stond voor Carl-Heinz (van Waningen) – en we daar uit ons comfortabele huis langs de rivier moesten vertrekken.

Maar achteraf was het onze redding. Die nacht werd de IJssel – die toen nog in open verbinding stond met de Noordzee – door de Stormvloed zo hoog opgestuwd, dat de dijken stroomopwaarts doorgebroken waren. Het dorp zelf werd door een ’tussendijk’ voor overstroming behoed.
Hoewel op de angstige zondag, die op de stormnacht volgde, twee broers van de familie De Waal – ook al van de kerk – onze huisraad (inclusief de gietijzeren Etna kachel…) voor de zekerheid naar zolder gesjouwd hadden.

Niet lang na de Grote Storm verhuisden we hoog en droog naar een ruim huis in Nijmegen, waar onze vader een nieuwe baan had gevonden. Met de angst voor het water nog in m’n lijf, heb ik daar nog jaren lang een intens gevoel van veiligheid gehad, telkens berekenend hoeveel meter we daar boven NAP zaten…
In die tijd ging ik klarinet spelen en joeg mijn windkracht 11 door het riet, terwijl de kelder – mijn favoriete oefenruimte – weergalmde van mijn schrille kreten…

Als Shake v/d Week The Wind van Kayhan Kalhor & Erdal Erzincan, in een live uitvoering van het studio album “The wind” (ECM 1981, uit 2004). Het album bevat twaalf delen, ik heb geprobeerd de video bij de finale te laten beginnen. Maar in z’n geheel beluisteren is ook alleszins de moeite waard.
Als je een slaginstrument hoort, is het – alweer – Kayhan Kalhor, als altijd virtuoos op zijn kamancheh:

De ‘boksboom’ in Midlaren – ingeknotte oerenergie…

Al heel wat jaren kom ik langs dit wezen – een boom die daar, langs de weg van Midlaren naar Zuidlaren, zomaar staat. ’s Zomers draagt hij een weelderig groene hoofdtooi, en ’s winters hoor je hem knotteren en stotteren van woede over zoveel mismakende inknotting – klaar om iedere passant een dreun met zijn uitgespreide boksarmen te verkopen:
‘En garde, ik sta nu naakt en mismaakt voor je, maar ik sta klaar en daag je uit om, bij ook maar het minste teken van hoon, uit te halen met een dodelijke dreun van mijn knotvuisten…’

[klik om te vergroten]

Ik ben ook deze keer bij de boom langsgelopen – hij was alweer flink uitgelopen. Ik maakte een diepe reverence voor haar – want wat voor een schoonheid komt je daar tegemoet…
Nadat ik me opgericht had, vroeg ik de boom of zij mij haar Ware Aard wilde onthullen – en hoorde in het ruisen van de wind in de takken toen het volgende verhaal:

“In een vorig leven was ik Admiraal van de Keizer en maakte als zodanig jacht op de piraten, die diens lucratieve handel met de Oost plachten te versteren.
Als dan ergens op de Zeven Zeeën de doodskopvlag opdook en we na een wilde achtervolging het galjoen geënterd hadden, namen we de bemanning gevangen en hakten ze meteen de handen af.
Aangekomen bij een verre haven, verkochten we de gevangenen met hun afgeknotte armen op de slavenmarkt – voor een grijpstuiver natuurlijk, want wie wil er nu een handwerksman zonder handen…”

Ik bedankte de boom nederig voor zijn verhaal en liep met een wijde boog om hem heen.
Maar toen ik hem daar zag staan voor het onderkomen van zijn meester, was hij niet meer dan een zielig groeisel, dat met een ankerketting vastgeketend was aan het huis van zijn wrede verminker – die natuurlijk bang was dat de samengebalde, ingeknotte woede van de boom, hem zou ingeven om te doen waar alle slaven toe geneigd zijn: om weg te lopen.

De boksboom als poortwachter

Ik belde aan bij de witte deur, om te vragen of zijn meester een foto voor me had van de boom in zijn zomerse pracht – als de bladeren de wrede verminkingen aan het oog onttrekken…
Maar kreeg geen gehoor. Van de weeromstuit maakte ik vanaf de voordeur toen deze foto :

Midlaren, Groningerweg. Maandag 17 februari om 9:51u

Afgelopen woensdag raakten we een beetje in trance van de shake-muziek, best wel bijzonder…
We shaketen op Marokkaanse Sufi muziek van The Master Musicians of Joujouka, oeroude traditionele muziek, waarvan gezegd wordt dat ze een helend vermogen bezit.

In het volgende interview wordt er een locale kleur aan gegeven:

Het uitstervende dorp in het Rif gebergte werd aan de vergetelheid ontrukt, toen er in de vijftiger jaren een Westerse musicus neerstreek – gevolgd door vele anderen, onder wie Brian Jones.

Het nummer wat wij deze week draaiden kwam van het album The Road to Joujouka.
Muziekweb geeft er uitleg bij:

Jajouka is een dorpje in het noordoosten van Marokko, gelegen aan de voet van het Rifgebergte. Het dorp is vooral bekend vanwege zijn unieke muziek, die naar verluid al 1300 jaar wordt doorgegeven van vader op zoon. De lokale volksmuziek bestaat uit hypnotiserende trommels en fluiten die de muzikanten en hun toehoorders in een trance brengen. Al vanaf de jaren vijftig trekt het dorp Westerse kunstenaars, onder wie veel muzikanten, die zich ook de lokaal geteelde ‘kif’ goed laten smaken.
Voor dit album laat een uiteenlopende groep jazz- en rockmuzikanten zich inspireren door de muziek uit Jajouka. Verwacht geen authentieke opnames, de muziek op deze cd is er slechts op geïnspireerd. Met verrassend resultaat. De hypnotiserende herdersfluiten, typisch voor de muziek uit Jajouka, komen bijna in elk nummer terug. Daarmee is deze cd een opwindende update van deze eeuwenoude muziek.
Muziekweb

We nemen ‘The Road to Joujouka’ letterlijk, en gaan diep de bergen in, op weg naar Joujouka…

En wat treffen we uiteindelijk aan, na deze magische tocht door het Rif gebergte?

Deze trailer van de documentaire ‘Joujouka‘ (Daragh McCarthy, 2008) geeft daar een beeld van. Hij is opgenomen tijdens het eerste Master Musicians of Joujouka-festival, dat plaatsvond ter herinnering aan het bezoek van Brian Jones in 1968 (!).

Master Musicians of Joujouka reizen inmiddels de hele wereld af. Op deze concert-opname van Arte kun je horen en zien wat hun kwaliteiten zijn:

Als beroemdheden moeten de The Master Musicians opdraven bij allerlei gelegenheden, zoals hieronder tijdens een modeshow van Dior in Marrakech – wat wel fascinerende beelden oplevert…

Maar ‘Sufi muziek’, tja…

Tot slot toch nog een authentieke opname, van het Joujouka Festival in 2013 – tevens  Shake v/d Week :